Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

ZAOCZNY

K., dnia 16-10-2018 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Katarzyna Porada-Łaska

Protokolant: sekretarz sądowy Sylwia Marek

po rozpoznaniu w dniu 16-10-2018 r. w Kaliszu na rozprawie

sprawy z powództwa G. C., A. Z., A. G.

przeciwko K. W.

o zapłatę 10 719,49 zł

I.  zasądza od pozwanej K. W. solidarnie na rzecz powodów G. C., A. Z., A. G. kwotę 6.219,95 zł (sześć tysięcy dwieście dziewiętnaście złotych 95/100) z odsetkami odpowiednio:

a.  od kwoty 5.840,60 zł - z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczanymi w stosunku rocznym od dnia 16.03.2018 r.

b. od kwoty 864,86 zł – z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi w stosunku rocznym od dnia 16.03.2018 r.

do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  rozdziela stosunkowo koszty procesu i z tego tytułu zasądza od pozwanej solidarnie na rzecz powodów kwotę 1.228,00 zł ,

IV.  nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

SSR Katarzyna Porada - Łaska

Sygn. akt I C 1856/18

UZASADNIENIE

G. C., A. Z. i A. G. w dniu 16.03.2018 r. wystąpili przeciwko K. W. o zapłatę kwoty 10.719,49 zł z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz o rozstrzygnięcie o kosztach procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu podniesiono, że strony w dniu 13.01.2017 r. zawarły umowę pożyczki. Pozwana dokonała 2 częściowych wpłat w łącznej wysokości 644 zł, z których 2,08 zł. zaksięgowano na poczet odsetek za opóźnienie liczonych od niespłaconych w terminie rat pożyczki, 156,41 zł na poczet oprocentowania i kwotę 485,51 zł na poczet kapitału pożyczki.

Wyjaśniono, że na dochodzoną należność składają się:

- 9.514,03 zł z tytułu niespłaconego kapitału

- 321,27 zł z tytułu niespłaconych odsetek kapitałowych, skapitalizowanych na ostatni dzień obowiązywania umowy pożyczki czyli 21.07.2017r.

- 19,33 zł z tytułu niespłaconych odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconych w terminie rat pożyczki naliczonych na ostatni dzień obowiązywania umowy pożyczki, czyli na dzień 21.07.2017r.

- kwota 864,86 zł z tytułu odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki liczonych od dnia wymagalności całej pożyczki tj. od 22.07.2017r. do 15.03.2018r.

Pozwana nie stawiła się na rozprawę w dniu 16.10.2018r. i nie usprawiedliwiła swojej nieobecności.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 13.01.2017 r. strony zawarły umowę pożyczki nr (...). Powodowie udzielili pozwanej pożyczki w wysokości 10.000 zł. Całkowita kwota do zapłaty miała wynosić 11.613,16 zł, stanowiąc sumę całkowitej kwoty pożyczki oraz całkowitego kosztu pożyczki (§1 p. 1,2 umowy). Jednakże kapitał udostępniony pozwanej wyniósł 5.000 zł; część kapitału została bowiem przeznaczona na pokrycie prowizji w wysokości 5.000 zł – wymagalnej w dniu zawarcia umowy (§ 1 p. 3 w zw. z § 10 p.1 umowy). Pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić powodom kwotę 11.613,16 zł jako całkowitą kwotę do zapłaty, w ratach miesięcznych w okresie od 13.01.2017 r. do 15.01.2020 r (§ 1 p. 1 i § 3 p.3). Jako koszty pożyczki, poza prowizją w wysokości 5.000 zł, uznano także odsetki za cały okres obowiązywania umowy w wysokości 1.613,16 zł (§ 10 p. 2). Rzeczywistą roczną stopę procentową określono na 90,48 % w stosunku rocznym.

(dowód: umowa k. 21-22v., podsumowanie pożyczki k. 23)

Pozwana dokonała 2 częściowych wpłat w łącznej wysokości 644,00 zł, z których 2,08 zł zaksięgowano na poczet odsetek za opóźnienie liczonych od niespłaconych w terminie rat pożyczki, 156,41 zł na poczet oprocentowania i kwotę 485,51 zł na poczet kapitału pożyczki.

(okoliczność przyznana przez powodów – w piśmie z 16.03.2018 r. k. 13-16v.)

Sąd dał wiarę dokumentom złożonym w sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlega uwzględnieniu w części tj. co do kwoty 6.219,95 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie naliczanymi od kwoty 5.840,60 zł od dnia 16.03.2018r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 864,86 zł - z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od dnia 16.03.2018r. do dnia zapłaty.

Jest to suma:

- niespłaconego kapitału: 5.000 zł,

- skapitalizowanych odsetek kapitałowych w wysokości 321,27 zł naliczonych od kwoty niespłaconego kapitału 5.000 zł od dnia 21.07.2017r. do dnia poprzedzającego złożenie pozwu,

- odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconych w terminie rat pożyczki naliczonych na ostatni dzień obowiązywania umowy pożyczki tj. 21.07.2017r. w kwocie 19,33 zł,

- odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki liczonych od dnia wymagalności całej pożyczki tj. 22.07.2017r. do dnia 15.03.2018r. w kwocie 864.86 zł

- oraz prowizji: 500 zł (10 % z sumy kwoty kapitału)

co razem daje: 6.705,46 zł, zaś po pomniejszeniu o kwotę 485,51 zł tj. o kwotę zaliczoną przez powoda wpłaty na poczet kapitału pożyczki, daje: 6.219,95 zł.

Nie budzi wątpliwości, że strony zawarły umowę pożyczki oraz to, że pozwana tej pożyczki nie spłaciła. Zatem powodowi należy się zwrot kwoty niespłaconego kapitału oraz odsetek.

Pozwana została obciążona prowizją za udzielenie pożyczki w wysokości 5000 zł.

Należy zwrócić uwagę na stosunek kwoty udzielonej faktycznie pożyczki – 5.000 zł do żądanej przez powoda prowizji, albowiem prowizja ta stanowi prawie 100 % wypłaconej pozwanej kwoty pożyczki.

Z uwagi na powyższe, ustalenie prowizji w łącznej wysokości 5000 zł zawarte w umowie, Sąd uznał za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c.

W myśl powołanego powyżej przepisu postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Powód nie wykazał, że treść umowy w zakresie prowizji za udzielenie pożyczki była indywidualnie uzgodniona przez powoda z pozwaną. Poza tym, postanowienia te nie dotyczą także głównych świadczeń stron umowy.

W ocenie Sądu ustalanie prowizji w tak dużej wysokości, jak powoływał to powód, ma charakter klauzuli abuzywnej. Czynności związane z przygotowaniem umowy pożyczki nie generują kosztów w takiej wysokości; jest to kwota rażąco wygórowana, która wiąże się z uzyskaniem dodatkowego wynagrodzenia za świadczone usługi od konsumenta. Przedmiotowy zapis wzorca umowy kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i jednocześnie narusza rażąco jego interesy. Rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom (w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego) oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron takiego stosunku.

Należy także podkreślić, iż postanowienia wzorców umownych o treści tożsamej z klauzulami analizowanymi na gruncie niniejszej sprawy zostały już wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Jest oczywistym, że pożyczkodawca poniósł określone koszty związane z przygotowaniem, obsługą i windykacją przedmiotowej umowy.

W ocenie Sądu koszty te nie mogą być jednak wyższe niż 10 % kapitału pożyczki tj. 10 % z 5.000 zł, czyli 500 zł.

Przyjęcie kosztów w takiej wysokości nie narusza interesów konsumenta i uwzględnia zasady dobrych obyczajów, przywracając proporcję praw i obowiązków stron umowy. Pomocniczym kryterium dla przyjęcia takiej a nie innej przysługującej pożyczkodawcy kwoty z tytułu prowizji i opłat windykacyjnych jest zapis zawarty w art. 7a nieobowiązującej już ustawy z dnia 20 lipca 2001r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 100, poz. 1081, z późn. zm.).

Należy zauważyć, że zawarcie
z pozwaną umowy pożyczki nastąpiło po wejściu w życie przepisu art. 36a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2016r., poz. 1528), który został wprowadzony mocą art. 7 pkt 5 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r.
o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw Dz. U. z 2015 r. poz. 1357) i obowiązuje od dnia 11 marca 2016 r., a który ustanowił, ponownie, maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Zapis ten nie oznacza jednak, że możliwość obciążenia pożyczkobiorcy przedmiotowymi kosztami nie podlegała w związku z tym żadnym ograniczeniom, właśnie z uwagi na regulację przewidzianą w przepisach art. 385 ¹ § 1 i następne k.c. ( zob. wyrok Sądu Okręgowego w Kaliszu z dnia 26.02.2018r., sygn. akt II Ca 5/18 , niepubl. oraz z 24.04.2018 r. II Ca 214/18, niepubl. ).

Ponadto przedmiotowa regulacja nie wyłącza ogólnych zasad procesu, a mianowicie konieczności wykazania żądania. Powód nie udowodnił, iż poniósł jakiekolwiek koszty udzielenia przedmiotowej pożyczki. Sam fakt zawarcia w umowie zapisu, że prowizja, będąca jak należy przyjmować kosztem pożyczki, będzie wynosił określoną kwotę nie oznacza możliwości automatycznego powstania roszczenia o zapłatę tej kwoty. Niedopuszczalne jest bowiem aprioryczne przyjmowanie odpowiedzialności odszkodowawczej konsumenta (por. m.in. wyrok SN z 4.03.2010 r., w sprawie CSK 404/09).

Co więcej, zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Podkreślić należy, że w procesie cywilnym to strony mają obowiązek wskazywania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, co jest potwierdzeniem reguły z art. 6 k.c., wyznaczającej sposób rozłożenia ciężaru dowodu. Konsekwencją regulacji ujętych w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. jest nie tylko obowiązek popierania wysuwanych twierdzeń stosownymi dowodami, ale przede wszystkim ryzyko niekorzystnego rozstrzygnięcia dla strony, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał. Sąd nie ma obowiązku zarządzania dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzania z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96).

W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, iż powód musiałby udowodnić, iż faktycznie doszło do poniesienia tak wysokich kosztów przygotowania i obsługi umowy pożyczki jakich się domaga w ramach prowizji, czego jednak nie uczynił.

W tym miejscu dodać jeszcze należy, iż jeżeli doszło do zastrzeżenia w umowie świadczenia, które nie jest wiążące dla konsumenta z uwagi na treść (...) § 1 k.c., podczas gdy według treści umowy przysługują przedsiębiorcy jeszcze inne świadczenia, co do których nie ma zastrzeżeń odnośnie ich ważności i skuteczności, to bezskuteczne z mocy wskazanego przepisu są także postanowienia o zaliczaniu płatności dokonywanych przez konsumenta na poczet należności wynikających z nie wiążących dla konsumenta przepisów.

W takiej sytuacji w miejsce umownego zaliczenia zapłaty wchodzą ogólne zasady zaliczenia zapłaty, ponieważ kwoty pobierane na poczet świadczenia nie mającego charakteru wiążącego dla strony mogą podlegać zwrotowi stosownie do przepisów o nienależnym świadczeniu, bądź też zaliczeniu na poczet innych wymagalnych należności faktycznie wynikających z tego samego stosunku prawnego, jeżeli te pozostałe należności mają późniejszy termin wymagalności (por. Sąd Najwyższy w uchwale z 23.12.1987 r., III CZP 77/87, publ. OSNC 1989/6/92).

Zaznaczenia wymaga, iż bezczynność pozwanego nie zwalnia Sądu z obowiązku krytycznego ustosunkowania się do twierdzeń pozwu. W razie nastręczających się wątpliwości co do prawdziwości twierdzeń powoda, Sąd przeprowadza z urzędu postępowanie dowodowe. Uznanie przez Sąd twierdzeń powoda za prawdziwe, nie zwalnia Sądu od obowiązku dokonania prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu, opartego na twierdzeniach, ze stanowiska prawa materialnego ( por. SN z 15.09.1967 r., II CRN 175/67, OSN 1968, Nr 8-9, poz. 142, SN z 1999-03-31, I CKU 176/97, opubl: Prokuratura i Prawo rok 1999, Nr 9, poz. 30). Kontrola w tym przedmiocie powinna dotyczyć zwłaszcza tego, czy nie wchodzi w grę nadużycie prawa podmiotowego według art. 5 k.c. ( por. Komentarz do k.p.c. pod redakcją K. Piaseckiego, tom I, Wydawnictwo Beck, Warszawa 1996, s 1033-1034).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie od zasądzonej sumy orzeczono zgodnie z art. 481 i 482 § 1 k.c. Przy czym odsetki umowne należne są jedynie – zgodnie z umową od sumy niespłaconego kapitału oraz wszystkich odsetek, za wyjątkiem odsetek umownych za opóźnienie od niespłaconego kapitału tj. odsetek w wysokości 864,86 zł.

W tym zakresie dochodzone roszczenie jest sprzeczne z treścią bezwzględnie obowiązującej normy art. 482 § 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. Przepis ten ustanawia obowiązującą w prawie zobowiązań zasadę zakazu anatocyzmu, czyli zakazu umawiania się z góry przez strony umowy naliczania odsetek od zaległych odsetek. Skoro z zasady swobody umów wyłączona została możliwość umawiania się z góry przez strony umowy do naliczania tego rodzaju odsetek to również wyłączona została możliwość umawiania się z góry przez strony do określania wysokości stopy procentowej tego rodzaju odsetek, które w chwili zawarcia umowy nie istniały ani nie była określona ich wysokość, w przeciwieństwie do kapitału. Pogląd prezentowany przez Sąd orzekający został również podzielony przez Sąd Okręgowy w Kaliszu, który w wyroku z dnia 17 grudnia 2009 roku w sprawie II Ca 1092/09 (niepubl.) stwierdził, że umawianie się z góry o zapłatę odsetek od zaległych odsetek prowadziłoby do obliczenia procentu składanego, co skutkowałoby nadmiernym obciążeniem dłużnika. Wytoczenie powództwa o zasądzenie na przyszłość odsetek z tytułu opóźnienia świadczenia głównego nie daje podstawy do domagania się procentu składanego, chociażby po wniesieniu pozwu odsetki te stały się zaległością. Strona powodowa zresztą nie wskazała w tym zakresie podstawy prawnej do naliczania po raz drugi odsetek umownych karnych o podwyższonej stopie procentowej. W tym zakresie zasadne jest zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt I i II wyroku.

O kosztach procesu w punkcie III wyroku orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c.

W skład kosztów wchodzi opłata sądowa od pozwu w kwocie 300,00 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.600,00 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł. Na rzecz powoda zasądzono 58 % poniesionych przez niego kosztów procesu albowiem w takim zakresie proces wygrał tj. kwotę 2.272 zł.

W punkcie IV Sąd na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

SSR Katarzyna Porada – Łaska