Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2025r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 lutego 2025r. w K.

sprawy z powództwa (...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

przeciwko pozwanej M. K. (PESEL (...))

o zapłatę

oddala powództwo w całości.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 1521/24

UZASADNIENIE

W dniu 8 sierpnia 2024r. powód (...) S.A. z/s w W., po uprzednim umorzeniu w elektronicznym postępowaniu upominawczym sprawy VI Nc – e (...), skierował do tut. Sądu żądanie zasądzenia od pozwanej M. K. kwoty pieniężnej w wysokości 2.251,95zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości w stosunku rocznym odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 1.497,19 zł od dnia 23 maja 2024r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot 503,20zł i 251,56zł od dnia 23 maja 2024r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód przytoczył okoliczności mające wskazywać na jego legitymację czynną, powołując się w tym zakresie na przelew uprawnień oraz oznaczył źródło zobowiązania, jego wysokość oraz wymagalność podając, iż dochodzone roszczenie stanowi należność wynikającą z nienależycie wykonanej umowy kartę kredytową łączącej pozwaną z pierwotnym wierzycielem.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 8 grudnia 2020r. pozwana M. K. zawarła z (...) Sp. z o.o. z/s w W. umowę o kartę kredytową (umowa o kredyt konsumencki) nr (...).

W ramach przedmiotowej umowy (...) Sp. z o.o. z/s w W. przyznała pozwanej do korzystania kwotę pieniężną w wysokości 1.500,00zł.

Kredyt płatniczy został udzielony na czas określony, który upływał w okresie 12 miesięcy liczonych od dnia, w którym (...) został postawiony do dyspozycji klienta

Całkowity koszt kredytu ustalono na kwotę 2.160,00zł.

(...) Sp. z o.o. z/s w W. przy zawieraniu opisanego wyżej kontraktu posługiwała się wzorcem umowy.

W okresie trwania umowy pozwana dokonała transakcji obciążających saldo kredytu na łączną kwotę 915,39zł. W tym samym czasie pozwana dokonała wpłat tytułem spłaty należności w łącznej wysokości 2.485,80zł. Za czas trwania umowy pierwotny wierzyciel naliczył pozwanej opłaty w łącznej wysokości 2.989,00zł.

Wierzytelność z tytułu opisanej wyżej umowy pożyczki była przedmiotem cesji pomiędzy (...) Sp. z o.o. z/s w W. a powodem (...) S.A. z/s w W..

( potwierdzenie k. 12-14, umowa cesji wierzytelności k. 15-18, pismo wierzyciela k. 23, zawiadomienie o cesji wierzytelności k. 24, wydruk transakcji k. 25-26, oświadczenie o zapłacie ceny k. 27, umowa o kartę kredytową k. 28-30)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

Po stronie powoda brak jest legitymacji procesowej czynnej.

W niniejszym postępowaniu powód nie wykazał, iż pierwotny wierzyciel (...) Sp. z o.o. z/s w W. przeniósł na (...) Sp. z o.o. z/s w W., którą ten następnie przelał na powoda (...) S.A. z/s w W. dochodzoną pozwem wierzytelność przysługującą w stosunku do pozwanej M. K. z tytułu umowy z dnia 8 grudnia 2020r. o kartę kredytową (umowa o kredyt konsumencki) nr (...). Przy czym okoliczność ta w żaden sposób nie wynika z dokumentów dołączonych do pozwu, w tym faktów takich nie można wywieźć z dokumentu potwierdzenia z dnia 15 marca 2024r., bez dołączenia dokumenty umowy ramowej cesji wierzytelności przyszłych z dnia 16 października 2020r. ( k. 12-14), który stanowi, co najwyżej w żaden sposób nieweryfikowalne oświadczenie wiedzy osoby podpisanej na tym dokumencie.

Powód nie przedłożył więc żadnego wiarygodnego dokumentu potwierdzającego przelew tej wierzytelności pomiędzy w/w podmiotami ( (...) Sp. z o.o. z/s w (...) Sp. z o.o. z/s w W.) wynikającej z tego konkretnego kontraktu.

Powód nie wykazał więc ciągu następstw prawnych od pierwotnego wierzyciela pozwanej.

W szczególności należy zwrócić uwagę na to, że powód nie dołączył w tym zakresie dokumentu umowy przelewu wierzytelności i wyciągu z listy wierzytelności, których dotyczył przelew. Przy czym faktów takich nie można wywieźć z dokumentu umowy przelewu wierzytelności z dnia 21 lutego 2024r. pomiędzy (...) Sp. z o.o. z/s w W. a powodem (...) S.A. z/s w W. ( k. 15-18) bez jego uzupełnienia o wskazane powyżej źródła.

Warunkiem otrzymania należności przez nabywcę długu jest udowodnienie, że takie prawo przysługiwało poprzednikowi prawnemu – por. wyrok SN z dnia 12 lipca 2016r. w sprawie o sygn. akt V CSK 187/06, opubl. Legalis.

Sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. Negatywny wynik takiej analizy powoduje wydanie wyroku oddalającego powództwo (por. wyrok SN z dnia 6 czerwca 1972r. w sprawie o sygn. akt III CRN 30/72, opubl. Legalis). Sąd nie jest zwolniony z obowiązku dokonania prawidłowej oceny materialnoprawnej zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1958r. w sprawie o sygn. akt 1 CR 969/57 opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 15 września 1967r. w sprawie o sygn. akt III CRN 175/67, opubl. Legalis).

Ustawodawca w art. 511 kc mówi o „stwierdzeniu” przelewu wierzytelności pismem, tj. odnosi się do istnienia pisma stwierdzającego, że umowa przelewu została przez strony zawarta (por. wyrok s. apel w Katowicach z dnia 8 marca 2005r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1516/04, opubl. OSA 2005/12/44). Ponadto umowa przelewu, regulowana treścią art. 509 i n. kc, jest umową, na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem przelewu może być co do zasady wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Wierzytelność, która ma stanowić przedmiot rozporządzenia, powinna być w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Dotyczy to przede wszystkim wyraźnego określenia stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność, a zatem oznaczania stron tego stosunku, świadczenia oraz przedmiotu świadczenia (por. wyrok s.apel. w Szczecinie z dnia 25 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 885/13, opubl. LEX nr 1461185).

W przedstawionych warunkach zaniechanie polegające na braku dołączenia dowodów na poparcie przytaczanych okoliczności daje asumpt do uznania, iż przytoczone okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości, w szczególności w zakresie legitymacji czynnej powoda i biernej pozwanej oraz istnienia zobowiązania, jego wysokości i wymagalności w zakresie kapitału i należności ubocznych oraz podstawy faktycznej i prawnej żądania (por. art. 471 kc, 353 kc i art. 354 § 1 kc).

Pozew jest pismem procesowym, które zawiera powództwo, tj. skierowany do sądu wniosek o udzielenie sądowej ochrony prawnej dokładnie określonemu żądaniu, uzasadnionemu i skonkretyzowanemu przytoczonymi okolicznościami faktycznymi. Żądanie pozwu jest tzw. roszczeniem formalnym (procesowym), którego treścią jest twierdzenie powoda o przysługującym mu i podlegającym ochronie prawnomaterialnym interesie.

Legitymacja procesowa wskazuje kwalifikację materialną podmiotów prowadzących spór, w tym znaczeniu, że powód jest uprawniony do występowania z żądaniem udzielenia mu ochrony prawnej w stosunku do pozwanej, a ten zobowiązany do określonego zachowania się.

W niniejszym postępowaniu powód nie wykazał, że spełnia materialnoprawną przesłankę procesu, która decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości jego twierdzeń, że wymieniony w powództwie stosunek prawny istnieje i co jest jego przedmiotem.

W przedmiotowym postępowaniu nie istnieje możliwości określenia, że w procesie występują w charakterze stron te podmioty, które są jednocześnie podmiotami stosunku prawnego będącego przedmiotem procesu.

Przed oceną merytoryczną sprawy Sąd zawsze z urzędu ustala czy strony występujące w procesie posiadają legitymację, jej brak zawsze skutkuje oddaleniem powództwa bez potrzeby, a dokładniej bez możliwości merytorycznej oceny roszczenia.

Już tylko z powyższych względów powództwo podlegało oddaleniu.

Niezależnie od powyższego, w ocenie Sądu, strona powodowa nie wykazała również przesłanki wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia.

Wymagalność to cecha roszczenia (stan), wyrażająca się w istnieniu prawnej możliwości skutecznego żądania przez wierzyciela spełnienia przez dłużnika świadczenia (por. wyr. SN z dnia 12 lutego 1991r. w sprawie o sygn. akt III CRN 500/90, opubl. OSNCP 1992, Nr 7–8, poz. 137; uchw. SN z dnia 20 kwietnia 2012r. w sprawie o sygn. akt III CZP 10/12, opubl. OSNC 2012, Nr 10, poz. 117; wyr. SN z dnia 27 września 2013r. w sprawie o sygn. akt I CSK 690/12, opubl. Legalis). Oznacza pierwszy termin, w którym wierzyciel mógłby wystąpić do sądu z powództwem o zasądzenie świadczenia i tego samego dnia sąd mógłby takie powództwo uwzględnić (por. uzasadnienie uchw. SN z dnia 26 listopada 2009r. w sprawie o sygn. akt III CZP 102/09, opubl. OSNC 2010, Nr 5, poz. 75, uchw. SN z dnia 22 listopada 2013r. w sprawie o sygn. akt III CZP 72/13, opubl. OSNC – Zb. dodatkowy 2014, Nr B, poz. 40; wyr. SN z dnia 28 października 2015r. w sprawie o sygn. akt II CSK 822/14, opubl. Legalis) – por. Kodeks cywilny. Komentarz. red. dr hab. Konrad Osajda. Legalis 2019).

W przypadku zobowiązań terminowych dzień powstania roszczenia i jego wymagalności wynika z treści zobowiązania.

Skorzystanie z prawa do wypowiedzenia pożyczki powoduje, że po upływie terminu wypowiedzenia stosunek prawny pożyczki ulega rozwiązaniu, a pożyczkobiorca ma obowiązek spłaty kredytu, wraz z odsetkami i innymi kosztami (w tym prowizją), w dniu rozwiązania umowy (upływu terminu wypowiedzenia), jeśli kredyt został mu już wypłacony. Wypowiedzenie umowy przez pożyczkodawcę w wyniku jej naruszenia przez pożyczkobiorcę, m.in. poprzez zaniechanie lub nieterminowe dokonywanie spłaty pożyczki, ma charakter sankcyjny. Uprawnienie to realizowane jest przez dokonanie jednostronnej czynności prawnej prawokształtującej i powoduje, z upływem terminu wypowiedzenia, nie tylko następcze wygaśnięcie zobowiązania w zakresie praw i obowiązków kontraktowych ciążących na obu stronach (skutek ex nunc), ale i ukształtowanie dalszych stosunków prawnych. Po tej dacie pożyczkodawca może też skorzystać z przyjętych zabezpieczeń i przez wykonanie wynikających z nich uprawnień doprowadzić do zaspokojenia swojej wierzytelności. Jeśli pożyczkobiorca nie spłaci długu po upływie terminu wypowiedzenia, pożyczkodawca jest też uprawniony do dochodzenia roszczenia, w tym na drodze egzekucyjnej.

Jednakże gdyby nawet uznać za spełnioną przesłankę wymagalności, to żądanie powództwa należało uznać za zasadne jedynie w zakresie kwoty kredytu płatniczego, który pozwana do dnia wniesienia pozwu wykonała w całości poprzez zapłatę na rzecz powoda łącznie kwoty 2.485,80zł, przy obciążeniu limitu karty kredytowej debetem w wysokości 915,39zł.

Jako niezasadne i bezpodstawne, a także naruszające przepisy prawa, w tym prowadzące do obejścia przepisów ustaw należało uznać żądania zapłaty od pozwanej z tytułu umowy kredytu płatniczego opłat miesięcznych za obsługę wykorzystanego limitu łącznie w kwocie 2.989,00zł i całkowitego kosztu kredytu w wysokości 2.160,00zł, przy kapitale kredytu wynoszącym 1.500,00zł (por. art. 385 i n. kc oraz art. 5 kc i art. 58 § 1 - 3 kc przy uwzględnieniu przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2024.1497 – t.j. ze zm.)).

We wskazanych częściach żądania powoda należy potraktować jako postanowienia nieważne i nieznajdujące uzasadnienia normatywnego, stanowiące klauzule abuzywne, sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa.

Jednakże, pomimo że takie postanowienia umowne zostały ustalone między stronami i zapisane w treści łączącej te podmioty kontraktu, to nie powoduje to nieważności całej umowy, a jedynie jej część we wskazanych zakresach (por. art. 58 § 3 kc, art. 5 kc i art. 385 i n. kc).

Nadużycie prawa podmiotowego traktuje się jako zachowanie rażące i nieakceptowane, albowiem klauzula generalna zawarta w art. 5 kc zawiera odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w sensie obiektywnym, zasad uczciwości obowiązującej w stosunkach cywilnoprawnych i zasady lojalności wobec partnera. Przepis art. 58 kc wyznacza od strony negatywnej ogólne ramy dopuszczalnej treści oraz celów czynności prawnych, natomiast art. 385 i n. kc określa klauzule abuzywności postanowień umownych, tj. takich które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, a wskutek takiego układu praw i obowiązków dochodzi do rażącego naruszenia interesów konsumenta i godzenia w równowagę kontraktową.

Rażące naruszenie interesów konsumenta należy rozumieć jako nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego oznacza tworzenie przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową stron stosunku umownego.

Działalność windykacyjna to zwykła część działalności każdego przedsiębiorcy oferującego instrumenty finansowe w postaci pożyczek, zaś koszty tej działalności to właśnie koszty prowadzenia działalności gospodarczej, które to koszty są przerzucane przez tego przedsiębiorcę na konsumenta. Koszty działalności windykacyjnej pokrywane powinny być z odsetek za uchybienia w płatności poszczególnych rat kredytu, na tym polega ryzyko gospodarcze, że nie wiadomo z góry, ilu konsumentów nie będzie spłacało swych pożyczek.

Działalność pośrednictwa finansowego jako część działalności przedsiębiorcy powinna być opłacalna dla tegoż podmiotu, ale też nie naruszać rażąco interesów klienta, poszczególne czynności z zakresu tego pośrednictwa powinny być zaś wycenione realnie, w oparciu o rzeczywiście ponoszone koszty.

Potrzebę zwrotu kosztów pośrednictwa uzasadniona jest tym, że konieczna jest uczciwa rekompensata za ponoszone przez wierzyciela koszty pozyskiwania i umożliwienia dostępu do instrumentów finansowych jakimi są pożyczka czy kredyt.

Możliwość żądania zwrotu kosztów pośrednictwa finansowego przez wierzyciela poza typowymi kosztami wierzyciel winien udowodnić, w tym fakt i zasadność ich poniesienia. Nie może być tu, pomimo istnienia zapisu z art. 36 a ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2024.1497 – t.j. ze zm.), zupełnej dowolności wierzyciela, jeśli chodzi o skalę wydatków poniesionych w celu zaoferowania instrumentów finansowych.

Choć przedsiębiorca może stosować postanowienia wzorca umownego określające zasady odpowiedzialności finansowej konsumenta, to jednak zasady tej odpowiedzialności muszą pozostawać w zawiązku z kosztami i ryzykiem przedsiębiorcy.

Obowiązkiem Sądu jest natomiast zbadanie z punktu widzenia tego kryterium wielkości wydatków poniesionych przez wierzyciela, a której zasądzenia domaga się w procesie, a także konieczność i celowość ich poniesienia.

Konstatując wykładnia zasadności ponoszenia wydatków koniecznych i celowych winna uwzględniać z jednej strony potrzebę ochrony wierzyciela, a z drugiej strony nie można stracić z pola widzenia potrzeby ochrony dłużnika przed takimi działaniami wierzyciela, które prowadziłyby do nadmiernego i nieuzasadnionego okolicznościami sprawy obciążenia kosztami.

Wysokość kosztów pośrednictwa finansowego winna więc uwzględniać interesy obu stron.

Należy wskazać, iż w niniejszej sprawie z uwagi na rodzaj i charakter czynności podjętych przez powoda przy zawieraniu kontraktu z pozwaną ustalona przez niego wysokość opłat miesięcznych za obsługę wykorzystanego limitu w łącznej wysokości 2.989,00zł i całkowitego kosztu kredytu w wysokości 2.160,00zł, przy kapitale kredytu płatniczego wynoszącym 1.500,00zł, pomimo że zostały przyjęte przez pozwaną są rażąco wygórowane.

Sąd rozpoznający sprawę podziela przy tym zapatrywanie prawne wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2021r. w sprawie o sygn. akt III CZP 43/20, opubl. Legalis zgodnie z którym wynagrodzenie prowizyjne (prowizja), stanowiące wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki, przewidziane w umowie pożyczki, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 kc. Okoliczność, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, nie wyłącza oceny, czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone (art. 385 ¹ § 1 kc). Postanowienia umowne określające inne niż odsetki koszty kredytu konsumenckiego, np. prowizje kredytodawcy mogą zostać uznane za klauzule abuzywne, nawet jeśli ich wysokość nie przekracza maksymalnych kwot takich kosztów określonych w art. 36a ust. 1 i 2 ustawy z 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim.

W konsekwencji stwierdzić należy, że domaganie się przez powoda zasądzenia od pozwanej przywołanych kwot pieniężnych w wysokości oznaczonej jako prowizje i opłaty jest niezasadne.

Żądanie to nie zostało przez powoda należycie udowodnione i uzasadnione, a ponadto ma w istocie charakter dowolny. Powód nie przedstawił bliższych faktów i dowodów w tym zakresie, a oparł się jedynie o dokument umowy kredytu płatniczego, który stanowi wzorzec umowny. Dodać też trzeba, że z materiału dowodowego sprawy nie wynika, aby powód przedsięwziął jakieś ekstraordynaryjne czynności poza typowymi dla tego obszaru działalności gospodarczej.

W ocenie Sądu wynagrodzenie za udzielenie kredytu płatniczego żądane od pozwanej musi być w pewnym przynajmniej stopniu adekwatne do wykonanej pracy ponadstandardowej powoda, przy dalszym założeniu, że była ona celowa.

Dlatego należy stwierdzić, iż żądanie powoda zasądzenia od pozwanej z tytułu prowizji i opłat należności w jakiejkolwiek wysokości stanowi nadużycie prawa i jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Ustalanie tak wygórowanych opłat z tytułu prowizji i innych kosztów, czy też czynności windykacyjnych, prowadzi bowiem do apriorycznego przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej konsumenta (por. wyrok SN z 4 marca 2010r. w sprawie o sygn. akt I CSK 404/09, opubl. Legalis).

Biorąc pod uwagę powyższe dywagacje, w ocenie Sądu brak było jakichkolwiek podstaw do miarkowania wysokości prowizji i opłat należnych powodowi, tym bardziej, co już wskazano powód nie wskazał na żadne obiektywne przesłanki, które stanowiłyby źródło ustaleń w tym zakresie.

Zatem w przedstawionych warunkach każda kwota, która miałaby zostać przyznana powodowi w ramach prowizji i opłat byłaby wartością abstrakcyjną i dowolną, a ocena Sądu przy braku dostatecznych danych dotknięta wadą subiektywności i nierealna.

Powyższe powoduje, że brak jest podstaw do uznania, iż pozwana w sposób nienależyty w całości wykonała zobowiązania zachowując się wbrew treści umowy poprzez zaniechanie uiszczenia rat kredytu płatniczego wynikających z istniejącego stosunku obligacyjnego oraz że zaniechanie po stronie pozwanej było w całości zawinione (por. art. 353 § 1 kc, art. 354 kc, art. 355 kc, art. 471 kc ), przy uwzględnieniu, iż łączna wartość dokonanych przez pozwaną wpłat z tytułu opisanej wyżej umowy kredytu płatniczego podlega zaliczeniu na kwoty kapitału, opłat za kartę i prowizji za wypłatę gotówki, jako uznanych za należne powodowi. Przy czym nie zmienia nic w ocenie Sądu sposób zaliczenia przez powoda wpłat pozwanej, albowiem wobec stwierdzenia nieważności opisanych wyżej postanowień kontraktowych świadczenia te należy uznać za nienależne w zakresie dokonanych czynności rachunkowych i uznania ich za wpłaty na kapitał i odsetki.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek