Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 maja 2025r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 maja 2025r. w K.

sprawy z powództwa W. F. (PESEL (...))

przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

o zapłatę

1.  oddala powództwo w całości,

2.  nie obciąża w całości powódki kosztami procesu.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 1360/24

UZASADNIENIE

W dniu 14 sierpnia 2024r. powódka W. F. skierowała do tut. Sądu w stosunku do pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z/s w W. żądanie zasądzenia kwoty 5.000zł tytułem częściowego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 16 marca 2024r. do dnia zapłaty, a także zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że w dniu 20 lipca 2023r. lekarz gastroenterolog wykonał u niej planowane badanie kolonoskopowe w znieczuleniu ogólnym celem diagnostyki stanu zdrowia. W trakcie kolonoskopii doszło do perforacji jelita grubego powódki. Na skutek powyższego powódka w trybie pilnym została przewieziona na oddział chirurgiczny (...) szpitala, gdzie przeszła operację, podczas której wyłoniono stomię. W stanie dobrym powódka opuściła szpital dnia 25 lipca 2023r. z zaleceniami kontroli chirurgicznej i obserwacji stomii.

Powódka wskazała, że lekarz, który wykonywał u niej kolonoskopię w dacie zdarzenia posiadał zawartą z pozwanym umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności podmiotu wykonującego działalność leczniczą potwierdzoną polisą nr (...).

Powódka podała, iż od dnia 20 lipca 2023r. jej życie zmieniło się znacząco przez założoną stomię, której by nie miała, gdyby nie błąd ubezpieczonego podczas wykonywanej u niej kolonoskopii, która doprowadziła do perforacji jelita. Sam fakt życia ze stomią jest dla powódki doświadczeniem przygnębiającym, krępującym, utrudniającym codzienne życie. Powódka jest zmuszona poświęcać czas na odpowiednią pielęgnację, stosować specjalną dietę, ponosić wysokie koszty leczenia. Od dnia przeprowadzonej kolonoskopii powódka jest uzależniona od pomocy osób trzecich, pomoc tą otrzymuje od osób najbliższych.

W wyniku powikłań pozabiegowych powódka doznała zarówno bólu fizycznego, stresu jak i cierpień psychicznych, a cała ta sytuacja była dla powódki przeżyciem traumatycznym, powódka obawiała się o swoje życie i zdrowie.

W następstwie nieudanego zabiegu kolonoskopii powódka została zakwalifikowana do osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym.

Z uwagi na założoną stomię doszło do zwiększenia potrzeb powódki. W skali miesiąca powódka zmuszona jest ponosić wydatki rzędu 1.000,00zł na zakup środków medycznych i materiałów opatrunkowych.

Powódka zgłosiła pozwanemu roszczenie o zapłatę o zadośćuczynienie i odszkodowanie za poniesione koszty leczenia oraz renty z tytułu zwiększonych potrzeb.

Pozwany w toku postępowania likwidacyjnego odmówił przyjęcia odpowiedzialności za zdarzenie wskazując na brak winy ubezpieczonego. Pozwany podał, że dokumentacja medyczna nie pozwala na przypisanie ubezpieczonemu zarzutu niestaranności lub błędów w sztuce lekarskiej. Zdaniem pozwanego powódka z racji swojego wieku i chorób była w grupie ryzyka, a perforacja jelita stanowiła powikłanie po zabiegu, z którym powódka powinna się liczyć.

W ocenie powódki, należy postawić lekarzowi wykonującemu zabieg zarzut błędu w sztuce lekarskiej. Do szkody powódki doszło, ponieważ ubezpieczony wykonał zabieg kolonoskopii bez zachowania należytej staranności. Powódka podniosła, że w karcie informacyjnej leczenia szpitalnego z dnia 25 lipca 2023r. zostało wskazane w miejscu rozpoznania „ przypadkowe przebicie lub rozdarcie podczas zabiegu”.

Jako podstawę prawną roszczenia powódka podała treść art. 415 kc i art. 444 kc oraz art. 445 § 1 kc.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 19 sierpnia 2024r. w sprawie o sygn. akt I C 1360/24 zwolniono powódkę od kosztów sądowych w części, tj. ponad kwotę 300,00zł.

W odpowiedzi na pozew pozwany Towarzystwo (...) S.A. z/s w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego kwalifikowanego pisma procesowego pozwany wskazał, iż w sprawie nie wystąpiły okoliczności uzasadniające przyjęcie odpowiedzialności za zdarzenie ubezpieczeniowe, w szczególności z uwagi na brak winy i to w każdej jej postaci oraz niezaistnienie związku przyczynowego, a ponadto zakwestionował powództwo co do podstawy, zasady jak i wysokości.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powódka W. F. w 2023r. miała zdiagnozowane m.in. schorzenie niedokrwistości autoimmunohemolitycznej. Aby zbadać i ocenić etiologię choroby lekarz prowadzący powódkę wskazał, że właściwym do uzyskania byłby wynik badania kolonoskopii.

Chcąc zrealizować zalecenia lekarskie i uzyskać wiadomości o stanie zdrowia powódka pozyskała i skorzystała z oferty Centrum (...), (...) Spółka Jawna z/s w K., która obejmowała badanie kolonoskopii diagnostycznej.

W dniu 20 lipca 2023r. powódka została zakwalifikowana do wykonania kolonoskopii diagnostycznej we wskazanym Centrum Medycznym. W powyższej dacie czynności operatora wykonywał lek. B. D. – specjalista chorób wewnętrznych – gastroenterolog, który kierował zespołem składającym się z lekarza anestezjologa oraz personelu pielęgniarskiego.

Przed przystąpieniem do zabiegu przeprowadzono z powódką wywiad medyczny, a ponadto udzielono powódce jako pacjentowi szeregu stosownych i wymaganych informacji oraz powiadomiono o możliwych ryzykach i powikłaniach związanych ze stosowną procedurą medyczną z uwzględnieniem jej wieku, stanu zdrowia i zdiagnozowanych schorzeń. Powyższe zostało ujęte w pisemnej ankiecie oraz w pisemnej informacji medycznej.

Badanie zostało przeprowadzone w znieczuleniu ogólnym. W czasie jego przebiegu doszło do perforacji jelita grubego. Na miejsce została wezwana karetka pogotowia. Powódka została przetransportowana do Wojewódzkiego Szpitala (...) w K., gdzie była hospitalizowana na Oddziale (...) (...) i M..

U powódki rozpoznano uraz jelita grubego – perforacja jelita grubego na wysokości zagięcia esiczo-odbytniczego (liczne zrosty esicy, stan po kolonoskopii), chorobę uchyłkową jelita grubego bez przedziurawienia lub ropnia, przypadkowe przebicie lub rozdarcie podczas zabiegu.

U powódki wykonano zabieg laparotomii, uwolnienia esicy z licznych zrostów, resekcji zagięcia esiczo-odbytniczego z miejscem perforacji, wyłonienia stomii końcowej na esicy, dren P..

Powódka przybywała w szpitalu w okresie od dnia 20 – 25 lipca 2023r.

W dniu 25 lipca 2023r. powódkę wypisano w stanie ogólnym dobrym z zaleceniami pohospitalizacyjnymi.

Powódka była ponownie hospitalizowana we wskazanej jednostce medycznej w okresie 3 – 14 września 2023r. oraz w dniu 5 października 2023r. z powodu wysokich wartości ciśnienia tętniczego, bólów głowy i wymiotów, a ponadto z powodu zakrzepicy żył głębokich goleni lewej.

W związku z przeprowadzonym zabiegiem medycznym powódka odczuwała ból, stres oraz dyskomfort fizyczny i psychiczny. Powódka wymagała wsparcia i opieki osób trzecich.

( kolonoskopia diagnostyczna k. 13, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 14-18, 21-28, 31-32, karta medycznych czynności ratunkowych k. 19-20, historia choroby k. 33, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 75, dokumentacja medyczna k. 84, zeznania świadka A. F. k. 98v 00:24:22-00:50:52, zeznania świadka B. D. k. 122 00:02:30-00:1:23, przesłuchanie powódki W. F. k.98-98v 00:05:08-00:24:22)

Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. zakwalifikował powódkę od dnia 9 sierpnia 2023r. na stałe do znacznego stopnia niepełnosprawności (symbol 08-T).

( orzeczenie o stopniu niepełnosprawności k. 29-30, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 75)

Powódka poniosła i wydatkuje środki na zakup sprzętu medycznego oraz leków.

( paragon k. 34, 38-39, 44, 47, 49-51, wydruk bankowości elektronicznej k. 35-37, 40-42, 45, 48, faktura k. 43, 46, 52, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 75)

Stan powódki przed zabiegiem kolonoskopii był dobry. Chorowała ona na nadciśnienie tętnicze z zajęciem serca, przewlekłą wyrównaną niewydolność serca, niedoczynność tarczycy po usunięciu tarczycy, niedokrwistość autoimmunohemolityczną, uchyłkowość jelita grubego, przebyła usunięcie macicy i pęcherzyka żółciowego.

Rozpoznane u powódki choroby nie miały wpływu na wystąpienie perforacji. Wpływ pośredni miały zrosty w zakresie esicy, które powstały w wyniku zabiegu usunięcia macicy i które doprowadziły do usztywnienia jej ściany, co w konsekwencji czyniło zabieg kolonoskopii utrudnionym (brak podatności jelita na badanie). 5 października 2023r. rozpoznano u powódki zakrzepicę żył głębokich podudzia lewego, co pozostaje bez jakiegokolwiek związku przyczynowo – skutkowego z powikłaną kolonoskopią.

Powódka w dniu 20 lipca 2023r. podpisała zgodę na kolonoskopię z usunięciem polipów, w której wyszczególniono mogące wystąpić powikłania, w tym perforację przewodu pokarmowego. W zgodzie zawarte jest między innymi stwierdzenie, że powódka została poinformowana w sposób wyczerpujący o rodzaju zabiegu oraz możliwych powikłaniach.

Lekarz wykonujący zabieg jest specjalistą gastroenterologiem i miał pełne kwalifikacje/kompetencje oraz duże doświadczenie do wykonania zabiegu kolonoskopii z polipektomią. Były pełne wskazania do kolonoskopii diagnostycznej z powodu niedokrwistości. Nie było przeciwwskazań do wykonania kolonoskopii z polipektomią, również związanych z wiekiem jak i rozpoznawanymi chorobami i przebitymi zabiegami. Powikłanie zostało rozpoznane bezzwłocznie i prawidłowo zaopatrzone.

Zabieg kolonoskopii z polipektomią w znieczuleniu ogólnym został przeprowadzony zgodnie z zasadami sztuki medycznej rozumianymi jako brak odstępstw od ogólnie przyjętych zasad postępowania i wiedzy medycznej. Perforacja w trakcie kolonoskopii jest ogólnie znanym i opisywanym wielokrotnie w literaturze medycznej typowym powikłaniem występującym z różną częstotliwością 0,1 – 0,2 % kolonoskopii diagnostycznych i 0,6 % zabiegowych (polipektomia). Czynnikami ryzyka jest płeć żeńska i wiek. Każda interwencja endoskopowa obarczona jest możliwością wystąpienia powikłań, co nie ma nic wspólnego z zaniedbaniem czy nie zachowaniem należytej staranności. Powikłanie zabiegowe u powódki miało charakter losowy. U powódki nie było alternatywnej metody diagnostyki jelita grubego w przebiegu niedokrwistości. Kolonoskopia wirtualna czy kapsułka endoskopowa nie miała zastosowania w przypadku powódki. W kolonoskopii istnieje możliwość usunięcia polipów, pobrania wycinków. Kolonoskopia została też zlecona przez hematologa celem diagnostyki niedokrwistości. Naprawczy zabieg operacyjny był wykonany właściwie i przebiegł bez powikłań wczesnych i późnych a stomia funkcjonuje prawidłowo.

Tak powódka jak i lekarz wykonujący zabieg nie wiedzieli o istniejących zrostach. Zrosty jelitowe nie są przeciwwskazaniem do wykonania kolonoskopii, tak więc jeśli byłoby o nich wiadomo, to kolonoskopię można było wykonać. Zrosty jelitowe nie niosą za sobą zwiększonego ryzyka perforacji, która ma charakter losowy i może wystąpić w trakcie każdego badania kolonoskopii, tak u pacjenta ze zrostami lub bez.

Wykonanie laparoskopii z uwolnieniem zrostów z powodu konieczności wykonania kolonoskopii byłoby działaniem niezgodnym z zasadami sztuki medycznej i dość abstrakcyjnym z medycznego punktu widzenia. Istnienie wzrostu nie niesie za sobą zwiększonego ryzyka perforacji przewodu pokarmowego.

Wywiad medyczny przeprowadzony z powódką był wystarczający do wykonania kolonoskopii. Przebyte leczenie operacyjne z przyczyn ginekologicznych nie niosło za sobą zwiększonego ryzyka perforacji.

Powódka podpisała świadomą zgodę, w której zaznaczono, że powódka została poinformowana o rodzaju zabiegu i możliwości powikłań.

W następstwie wykonanego zabiegu powódka poniosła trwały uszczerbek na zdrowiu związany z resekcją zgięcia odbytniczo-esiczego i wyłonieniem stomii. Powyższe spowodowało powstanie u powódki trwałego uszczerbku na zdrowiu w rozmiarze 35%.

Wycięcie niewielkiej części jelita grubego nie może powodować zaburzeń funkcji jelita grubego. W dokumentacji powódki brak jest jakiejkolwiek informacji na temat nieprawidłowości w zakresie stomii. Blizny pooperacyjne brzucha nie są bliznami uszczerbkowymi, gdyż za takie uważa się blizny w miejscach niemożliwych do zasłonięcia (głowa, dłonie, ewentualnie szyja).

Natężenie bólu według skali (...) kształtowało się u powódki na ból umiarkowany do 2 tygodni po zabiegu operacyjnym, a potem na lekki do 6 tygodni po zabiegu. Po tym okresie brak jest podstaw do wiązania dolegliwości bólowych brzucha z leczeniem operacyjnym, w dokumentacji medycznej nie ma dowodów na leczenie przeciwbólowe jak i na istotne zaburzenia sfery psychicznej powódki. Powikłanie było traumatycznym doświadczeniem dla powódki i mogło spowodować zaburzenia nastroju.

Powódka po leczeniu operacyjnym wymagała pomocy w życiu codziennym w ilości 3 godzin dziennie przez okres 6 tygodni po zabiegu. Po tym czasie powódka wymagała pomocy w ilości 1 godziny dziennie w związku z pielęgnacją stomii.

Przebyty zabieg operacyjny z wyłonieniem stomii z pewnością sam w sobie nie czyni powódki osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym, czyli osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Stan zdrowia powódki związany tylko z przebytym zabiegiem operacyjnym i stomią jest dobry (...).

U powódki aktualnie brak jest ograniczeń związanych ze stomią w życiu codziennym, towarzyskim, wyjazdach poza miejsce zamieszkania. Ponadto brak jest ograniczeń do schylania się i dźwigania, np. podstawowych zakupów, spacerów, chodzenia na dłuższych dystansach.

Rokowania związane z przebytym leczeniem operacyjnym i stomią są dobre. Przy prawidłowej pielęgnacji stomii nie należy się spodziewać istotnych powikłań w tym zakresie lub zagrożenia zdrowia powódki.

( opinia biegłego w dziedzinie chorób wewnętrznych i gastroenterologii k. 126-127, 149)

W dacie zdarzenia lekarz B. D. związany był z pozwanym Towarzystwem (...) S.A. z/s w W. obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą potwierdzonym polisą nr (...).

Powódka dokonała zgłoszenia u pozwanego zaistnienia szkody na osobie i mieniu w celu przeprowadzenia postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej Ubezpieczyciela w ramach odpowiedzialności cywilnej. Postępowanie szkodowe zostało zarejestrowane pod numerem (...).

W związku ze zgłoszeniem pozwany przeprowadził postępowanie szkodowe, w ramach którego decyzją z dnia 15 marca 2024r. stwierdził negatywną przesłankę jego odpowiedzialności i odmówił przyznania oraz wypłaty zadośćuczynienia oraz odszkodowania.

( pismo poszkodowanej k. 53-56, decyzja k. 57-58, dokumenty akt szkodowych – płyta Cd. k. 75)

Sąd uznał za przydatną do ustalenia stanu faktycznego opinię biegłego z zakresu chorób wewnętrznych i gastroentorologii, albowiem jest ona pełna, jasna, zrozumiała, wyczerpująca i kompleksowa oraz wewnętrznie spójna. Biegły w opinii udzielił odpowiedzi na wszystkie postawione w tezie dowodowej pytania, sformułowania zawarte w treści opinii pozwalają na zrozumienie wyrażonych w nich ocen i poglądów oraz sposobu dochodzenia do nich, a ponadto biegły przedstawił metodę badawczą, materiał badawczy, na którym się oparł. Wnioski końcowe opinii są zwięzłe i precyzyjne, a ponadto wnioski opinii są logiczne i znajdują oparcie w przeprowadzonych przez biegłego badaniach i nie budzą zastrzeżeń, co do ich trafności w porównaniu z podanym w opinii materiałem badawczym.

Ponadto biegły w sposób fachowy i rzeczowy ustosunkował się również do wszystkich zarzutów skierowanych w stosunku do opinii wypowiadając się szczegółowo w obszarze każdego zastrzeżenia odwołując się przy tym do dokumentarnego materiału dowodowego oraz reguł postępowania przy sporządzaniu takiego typu operatów.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Na podstawie art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę, natomiast na podstawie art. 805 § 2 pkt 2 kc świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Na podstawie art. 829 § 1 pkt 2 kc ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku.

O powstaniu odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń nie decyduje wyłącznie powstanie po stronie ubezpieczającego cywilnoprawnego obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej, lecz wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego. Wypadek ubezpieczeniowy jest natomiast zdarzeniem, które strony umowy ubezpieczenia określiły jako przyczynę uzasadniającą odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń – por. art. 25 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (Dz. U. 2025.450 – t.j. ze zm.).

Umowa o świadczenie usług medycznych jest w zasadzie umową starannego działania, a nie rezultatu w postaci określonego efektu finalnego, który jest zależny od wielu czynników, także niezależnych od lekarza, a mających źródło w indywidulanych cechach organizmu pacjenta, a także obiektywnie możliwych powikłań. Jedynie pewne jej elementy mogłyby posiadać walor rezultatu, a to w zakresie, w jakim związane byłyby nie tyle z efektem leczenia, co z uzyskaniem trwałego efektu. Specyfika tego rodzaju świadczeń często łączy się także z niemożnością jednoznacznego określenia czy niewykonanie umowy było wynikiem zawinienia po jednej ze stron, przy czym działanie lekarza jako profesjonalisty podlega ocenie pod kątem szczególnej staranności uwzględniającej zarówno potrzeby konkretnego pacjenta, jak i standardy wiedzy medycznej oraz procedury jej stosowania – por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 19 marca 2015r. I ACa 865/13, opubl. Legalis.

Ze względu na szczególny przedmiot czynności medycznych, który stanowią zdrowie i życie ludzkie, do kwalifikacji kontraktów dotyczących udzielania świadczeń zdrowotnych jako umów o dzieło należy podchodzić bardzo ostrożnie. Wydaje się, że wprowadzenie do umowy o świadczenie usług medycznych przyrzeczenia osiągnięcia określonego efektu medycznego, może w pewnych przypadkach prowadzić do podważenia sensu (istoty) nawiązywanej więzi obligacyjnej, a tym samym być uznane za sprzeczne z właściwością (naturą) stosunku prawnego. Dlatego też, zgodnie z uznanym w doktrynie poglądem, przyjęcie zobowiązania lekarza do osiągnięcia określonego rezultatu jest możliwe jedynie w przypadku prostych, rutynowych zabiegów leczniczych, niestwarzających podwyższonego ryzyka dla pacjenta.

Błąd lekarski ujmowany jest jako działanie lub zaniechanie lekarza w sferze diagnozy i terapii sprzeczne z zasadami wiedzy medycznej w zakresie dla lekarza dostępnym. Błąd lekarski reprezentuje obiektywny komponent winy. Jako postępowanie lekarza contra legem artis (tj. działanie lub zaniechanie niewłaściwe, naruszające zasady wiedzy medycznej), stanowi jeden z przejawów bezprawności. Jest więc kategorią całkowicie niezależną od osoby konkretnego lekarza (jego indywidualnych cech, skłonności i umiejętności) oraz od okoliczności, w których podejmował on czynności z zakresu diagnozy i terapii. Błąd nie pociąga więc za sobą odpowiedzialności cywilnej sam przez się. Obciążenie lekarza odpowiedzialnością za szkodę wchodzi w rachubę dopiero wówczas, gdy błąd jest jednocześnie zawiniony subiektywnie, tzn. stanowi następstwo niedochowania przez lekarza należytej staranności.

W procesach lekarskich nie jest konieczne wykazanie związku przyczynowego o charakterze bezpośrednim i stanowczym, lecz wystarczy ustalenie odpowiedniego stopnia prawdopodobieństwa wystąpienia następstw typowych. Jednak nawet tak rozumiany związek określony w art. 361 § 1 kc musi zachodzić pomiędzy ewidentnie nieprofesjonalnym i niestarannym, a więc zawinionym zachowaniem strony pozwanej, a szkodą na zdrowiu powstałą u pacjenta. Nie jest zatem wystarczające istnienie jakiegokolwiek prawdopodobieństwa, że w płaszczyźnie przyczynowości jedno zdarzenie jest następstwem innego, ale wymagane jest istnienie odpowiednio wysokiego stopnia prawdopodobieństwa.

Spowodowanie szkody na osobie w warunkach błędu w sztuce medycznej jest specyficzną postacią deliktu prawa cywilnego, którego zaistnienie wymaga spełnienia przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, tj. szkody, winy i adekwatnego związku przyczynowego. Pojęcie błędu w sztuce lekarskiej odnosi się nie tylko do błędu terapeutycznego (błędu w leczeniu), ale również do błędu diagnostycznego (błąd rozpoznania). W wypadku konieczności poprzedzenia zabiegu badaniami błąd diagnostyczny może się odnosić do etapu tych badań, a jego konsekwencją może być błędna diagnoza schorzenia prowadząca do błędnej decyzji o zabiegu lub o zakresie takiego zabiegu.

Jeżeli zachowanie lekarza przy dokonywaniu zabiegu medycznego odbiega na niekorzyść od przyjętego, abstrakcyjnego wzorca postępowania lekarza, przemawia to za jego winą w razie wyrządzenia szkody. Wzorzec jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu fachowości, poniżej którego postępowanie danego lekarza należy ocenić negatywnie. Właściwy poziom fachowości wyznaczają kwalifikacje (specjalizacja, stopień naukowy), posiadane doświadczenie ogólne i przy wykonywaniu określonych zabiegów medycznych, charakter i zakres dokształcania się w pogłębianiu wiedzy medycznej i poznawaniu nowych metod leczenia. O zawinieniu lekarza może zdecydować nie tylko zarzucenie mu braku wystarczającej wiedzy i umiejętności praktycznych, odpowiadających aprobowanemu wzorcowi należytej staranności, ale także niezręczność i nieuwaga przeprowadzanego zabiegu, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o staranność wyższą od przeciętnej wymaganą wobec lekarza, lecz o wysoki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staranności zawodowej (art. 355 § 2 kc) i według tej przeciętnej ocenianie konkretnego zachowania – por. wyrok SA w Łodzi z dnia 9 czerwca 2016r. I ACa 1752/15, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 16 marca 2016r. I ACa 1363/15, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 12 czerwca 2015r. I ACa 1838/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Katowicach z dnia 31 marca 2015r. V ACa 713/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 2 października 2014r. I ACa 625/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 18 września 2013r. I ACa 355/13, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 31 sierpnia 2017r. V CSK 619/16, opubl. Legalis, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 stycznia 2014r. I ACa 1370/13, opubl. Legalis, wyrok SA w Białymstoku z dnia 31 maja 2017r. I ACa 1059/16, opubl. Legalis, wyrok SA w Krakowie z dnia 14 stycznia 2014r. I ACa 1348/13, opubl. Legalis.

Prawo do informacji – obok prawa do wyrażenia zgody – jest jednym z najistotniejszych elementów relacji między osobą wykonującą zawód medyczny, a pacjentem. Zagwarantowanie pacjentowi prawa do informacji jest conditio sine qua non ochrony jego autonomii. Tym samym prawo do informacji należy traktować jako instrument o istotnym znaczeniu. W doktrynie podkreśla się także, że zakres informacji, co do której pacjent ma prawo obejmuje proponowaną procedurę medyczną, dane na temat ryzyka związanego z procedurą, informacje na temat możliwych skutków zabiegu, informacje o alternatywnych procedurach medycznych oraz wiadomość o możliwości odmowy poddania się zabiegowi, a także o implikacjach z tego płynących. Tak szerokie ujęcie zakresu informacji wynika z faktu, że zgoda pacjenta na świadczenia zdrowotne musi być efektem świadomego wyboru, więc decyzja o wyrażeniu zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego powinna zostać podjęta po uprzednim uzyskaniu kompleksowej informacji, związanej z proponowanym leczeniem.

Pozyskanie przez pacjenta informacji, jak konsekwencje wynikające ze zastosowania poszczególnych metod leczenia, w tym stopień i możliwy zakres ryzyka powikłań, jest szczególnie kluczowe w przypadku wykonywania zabiegów, które nie noszą cech pilności. Nie są one przecież motywowane potrzebą ratowania życia i zdrowia. Najistotniejszym uprawnieniem pacjenta w takim przypadku pozostaje możliwość rozmyślenia się, odstąpienia od wykonania początkowo wybranej, czy też każdej alternatywnej metody leczenia. - por. wyrok SA w Łodzi z dnia 9 czerwca 2016r. I ACa 1752/15, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 16 marca 2016r. I ACa 1363/15, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 12 czerwca 2015r. I ACa 1838/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Katowicach z dnia 31 marca 2015r. V ACa 713/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 2 października 2014r. I ACa 625/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 18 września 2013r. I ACa 355/13, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 31 sierpnia 2017r. V CSK 619/16, opubl. Legalis, wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 stycznia 2014r. I ACa 1370/13, opubl. Legalis, wyrok SA w Białymstoku z dnia 31 maja 2017r. I ACa 1059/16, opubl. Legalis, wyrok SA w Krakowie z dnia 14 stycznia 2014r. I ACa 1348/13, opubl. Legalis.

Z art. 415 kc wynika, że przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy są zachowanie człowieka, szkoda oraz wina człowieka, którego zachowanie wyrządziło szkodę. Czyn sprawcy pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną musi być bezprawny, a więc niezgodny z obowiązującymi zasadami porządku prawnego, a przy tym zawiniony. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są: powstanie szkody, zdarzenie, związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu a szkodą oraz wina sprawcy. Przesłanki te uzupełniane są przez art. 361 kc, w którym ustawodawca dodaje do nich adekwatny związek przyczynowy między zachowaniem sprawczym i naruszeniem dobra, z którego wynikła szkoda.

Wina w art. 415 kc przesądza o zarzucalności zachowania sprawczego i może przybrać postać umyślności bądź nieumyślności.

Dla ustalenia odpowiedzialności za szkodę materialną i niematerialną warunkiem koniecznym jest istnienie adekwatnego związku przyczynowego między krzywdą a zdarzeniem ją wyrządzającym.

Na tle art. 361 § 1 kc odnotowania wymaga, że na gruncie tego przepisu „obojętne jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej.

Norma zawarta w przepisie art. 361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego, w wersji obiektywnej, zwanego też „normalnym związkiem przyczynowym”. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Związek przyczynowy należy pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną” ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest okolicznościami faktycznymi sprawy. W pierwszej kolejności należy za pomocą testu „ conditio sine qua non” zbadać, czy określony skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako jego przyczynę, to znaczy, czy oceniany skutek nastąpiłby mimo braku wskazanej przyczyny. Jeżeli odpowiedź jest negatywna, czyli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności tej przyczyny należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania, czy relacje pomiędzy przyczyną a skutkiem są adekwatne w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Pojawienie się w przebiegu kauzalnym przyczyny zewnętrznej, nie powiązanej z działaniem lub zaniechaniem podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, przesądza o braku związku przyczynowego, jeśli bez przyczyny pierwotnej szkoda i tak powstałaby. Przepis art. 361 § 1 kc wiąże jednak odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. W razie pozytywnego stwierdzenia, że dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy. Typowym jest skutek jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym na postawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności.

W przypadku badania istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem szkodzącym, przybierającym postać zaniechania, przeprowadzenie testu conditio sine qua non polega na przeprowadzeniu oceny, według zasad wiedzy i doświadczenia życiowego, z jak dużym prawdopodobieństwem ukształtowałyby się stosunki faktyczne, gdyby zostało podjęte zaniechane działanie.

Jak już wskazano w procesach lekarskich nie jest przy tym konieczne wykazanie związku przyczynowego o charakterze bezpośrednim i stanowczym, lecz wystarczy ustalenie odpowiedniego stopnia prawdopodobieństwa wystąpienia następstw typowych. Jednak nawet tak rozumiany związek określony w art. 361 § 1 kc musi zachodzić pomiędzy ewidentnie nieprofesjonalnym i niestarannym, a więc zawinionym zachowaniem strony pozwanej, a szkodą na zdrowiu powstałą u pacjenta. Nie jest zatem wystarczające istnienie jakiegokolwiek prawdopodobieństwa, że w płaszczyźnie przyczynowości jedno zdarzenie jest następstwem innego, ale wymagane jest istnienie odpowiednio wysokiego stopnia prawdopodobieństwa – por. art. 444 – 445 kc, art. 448 kc i art. 361 § 1 kc, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 11 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1184/13, opubl. LEX nr 1454546, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 18 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 175/14, opubl. LEX nr 1489037, wyrok s.apel. w Gdańsku z dnia 12 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 8/14, opubl. LEX nr 1500753, wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 12 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1193/13, opubl. LEX nr 1451641, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 20 maja 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 968/14, opubl. LEX nr 1770850, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 8 kwietnia 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 959/14, opubl. LEX nr 1667508, wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 4 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 68/14, opubl. LEX nr 1624064, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 28 października 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 824/14, opubl. LEX nr 1554766, wyrok s.apel. w Lublinie z dnia 13 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 785/13, opubl. LEX nr 1469375.

Konstatując należy stwierdzić, iż w warunkach przedmiotowej sprawy ustalony przez Sąd stan faktyczny nie pozwala na stwierdzenie, że pomiędzy zachowaniem lekarza przeprowadzającego badanie, a szkodą majątkową i niematerialną powódki zachodzi adekwatny związek przyczynowy, który jest nie tylko przesłanką odpowiedzialności za szkodę, ale również rozstrzyga o granicach tejże odpowiedzialności, a ponadto że powstała na osobie powódki szkoda jest normalnym, typowym następstwem zachowania lekarza w prezentowanym układzie sytuacyjnym składającym się na zachowania osób uczestniczących w zdarzeniu medycznym i ich wpływu na zakres powstałych skutków.

W ocenie Sądu lekarz wykonujący u powódki badanie kolonoskopii diagnostycznej, nie spowodował u niej zdarzenia medycznego stanowiącego błąd w sztuce medycznej w sposób zawiniony, umyślnie bądź nieumyślnie, nie dopuścił się również aktu braku należytej staranności przez niedbalstwo lub lekkomyślność, nie zaniechał również uzyskania wywiadu medycznego oraz obowiązku informacyjnego.

W konsekwencji zaistniałe zdarzenie medyczne należy kwalifikować jako mające charakter losowy, mieszczące się w przedziale ryzyka dla wystąpienia powikłań w tego typu zabiegach, o którym powódka została prawidłowo i skutecznie poinformowana przed jego wykonaniem, i które nie może być kwalifikowane według żadnego z kwantyfikatorów jako błąd w sztuce medycznej pozostający w adekwatnym związku przyczynowym z zachowaniem po stronie wykonującego badanie i w konsekwencji wyłącza odpowiedzialność lekarza w rozumieniu art. 415 kc w zw. z przepisami ustaw z dnia 5 grudnia 1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. 2024.1287 – t.j. ze zm.) i z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2024.581 – t.j. ze zm.).

Należy również wyeksponować, iż lekarz wykonujący badanie powódki w sposób właściwy i wystarczający poinformował ją o przyjętej procedurze diagnostyki oraz o ryzykach związanych z wdrożonym procesem badania, przy uwzględnieniu, iż stan chorobowy powódki uzasadniał zakwalifikowanie jej do zabiegu.

W szczególności potwierdza to pisemna dokumentacja wytworzona w tym zakresie (wywiad, informacja medyczna i pouczenia), w tym zgody powódki na zakres i kierunki diagnostyki, poprzedzonej wszechstronnym opisem mogących powstać negatywnych następstw na jej organizmie i zdrowiu.

Powyższe wskazuje jednoznacznie na zachowanie przez lekarza wykonującego zbieg u powódki standardów proceduralnych w tego typu zabiegach. Nie doszło ponadto w tym obszarze do zaniechania lub działania, które powodowałyby znaczące podwyższenie ryzyka wystąpienia następczych powikłań w stosunku do ogólnego ryzyka ujemnych następstw wykonania tego typu zabiegów gastroentorologicznych.

Z podanych, co powyżej względów roszczenie powódki nie jest również zasadne w świetle przepisów art. 4 ustawy z dnia z dnia 6 listopada 2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2024.581 – t.j.) lekarz wykonujący zabieg medyczny swoim zachowaniem nie dopuścił się w sposób zawiniony naruszenia żadnego z praw powódki jako pacjenta, których katalog wyznaczony jest w treści art. 6 i n. w/w ustawy.

Stosownie do treści cyt. przepisu w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 kc.

Roszczenie o zadośćuczynienie oparte na art. 4 ust. 1 w/w w związku z art. 448 kc jest samodzielnym i odrębnym żądaniem od roszczenia o zadośćuczynienie wywodzonego z tytułu szkody na osobie i opartego na przepisie art. 445 § 1 kc. Przesłanką roszczeń wywodzonych z art. 4 ust. 1 w/w ustawy w związku z art. 448 kc nie jest szkoda na osobie w postaci rozstroju zdrowia lub uszkodzenia ciała. Przepis art. 4 powołanej ustawy służy ochronie dóbr osobistych pacjenta, a decydujące o odpowiedzialności udzielającego świadczeń medycznych jest wyłącznie wykazanie naruszenia skatalogowanych w ustawie praw pacjenta i zawinienie podmiotu świadczącego usługę. Znaczenie art. 4 ust. 1 w/w ustawy polega na tym, że wskazuje on expressis verbis te naruszenia praw pacjenta, które przesądzają o naruszeniu dobra osobistego.

Dla oceny naruszenia praw pacjenta istotny jest kontekst sytuacyjny wynikający ze stanu faktycznego. Prawidłowe i podjęte w granicach niezbędnej potrzeby postępowanie personelu medycznego nie narusza praw pacjenta – por. wyrok SA w Katowicach z dnia 26 stycznia 2017r. w sprawie o sygn. akt I ACa 760/16, opubl. Legalis, wyrok SA w Łodzi z dnia 27 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 745/14, opubl. Legalis, wyrok SA w Katowicach z dnia 10 kwietnia 2014r. w sprawie o sygn. akt V ACa 872/13, opubl. Legalis.

W tym miejscu należy wskazać, iż obowiązkiem powódki było w ramach procesu przed Sądem przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenia (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność ich twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc).

Powódka nie wykazała w ramach niniejszej sprawy zawinionego zachowania personelu leczniczego jednostki medycznej, które naruszyło określone prawa pacjenta – por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 3 czerwca 2015r. w sprawie o sygn. akt I ACa 33/15, opubl. Legalis. Nie jest bowiem tak, iż powołanie się przez stronę powodową – pacjenta, na okoliczności mające wpisywać się w zakres znaczeniowy art. 4 ust. 1 w/w ustawy, w każdym przypadku oznacza zasadność jego roszczenia na podstawie art. 448 kc.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. art. 102 kpc.

Przepis art. 102 kpc ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Szczególnie uzasadnione wypadki, o których mowa w art. 102 kpc zaistniały w stosunku do powódki, w szczególności w płaszczyźnie osobistej, rodzinnej, majątkowej i zdrowotnej. Do kręgu tych wypadków należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz – por. wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 13 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 596/14, opubl. LEX nr 1621084, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 11 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 209/14, opubl. LEX nr 1506655.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek