Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2024r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 listopada 2024r. w K.

sprawy z powództwa J. W. (PESEL (...))

przeciwko pozwanemu Bankowi (...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

o zapłatę

1.  oddala powództwo w całości,

2.  zasądza od powódki J. W. na rzecz pozwanego Banku (...) S.A. z/s w W. kwotę 3.617,00zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 1337/24

UZASADNIENIE

W dniu 18 lipca 2024r. powódka J. W. skierowała do tut. Sądu w stosunku do pozwanego Banku (...) S.A. z/s w W. żądanie zasądzenia kwoty 12.315,40zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 5 czerwca 2024r. do dnia zapłaty wskutek uznania, że umowa złotowego mieszkaniowego kredytu budowlano – hipotecznego nr (...) z dnia 16 marca 2015r. jest kredytem darmowym w rozumieniu przepisu art. 46 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2014 poz. 1497) w związku ze złożeniem pozwanemu przez powódkę w dniu 27 maja 2024r. oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego oraz zwrotu na rzecz powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powódka podała, iż w dniu 16 marca 2015r. zawarła z pozwanym umowę złotowego mieszkaniowego kredytu budowlano – hipotecznego na kwotę 89.760,00zł. Pożyczka nie została zaciągnięta ani wykorzystana na cele związane z działalnością gospodarczą. Pożyczka została przeznaczona na zakup lokalu mieszkalnego i przeprowadzenie prac remontowo – modernizacyjnych w wysokości 88.000,00zł i zapłatę kosztów pożyczki obejmujących koszt ubezpieczenia – w wysokości 1.760,00zł. Przedmiotowa umowa została zakwalifikowana jako umowa kredytu konsumenckiego myśl przepisów art. 3 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim. Całkowita kwota pożyczki wynosiła 89.760,00zł. Spłata pożyczki została ustalona na 30 lat do dnia 15 marca 2045r., płatna w ratach w okresach miesięcznych do dnia 15 każdego miesiąca naliczanych systemie annuitetowym z ratami wyrównującymi (§ 21 umowy). Całkowita kwota do zapłaty przez powódkę na dzień podpisania umowy wnosiła 166.869,61zł na którą to sumę składały się kwota 88.000,00zł – całkowita kwota kredytu, kwota 1.760,00zł – koszt ubezpieczenia, 61.766,50zł – łączna kwota odsetek. Równocześnie w umowie wskazano, iż wysokość oprocentowania kredytu jest zmienna i na dzień zawarcia umowy wynosi 3,81%. Powódka w związku z dostrzeżonym w umowie uchybieniami pismem z dnia 27 maja 2024r. złożyła kredytodawcy pisemne oświadczenie w trybie przepisu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego. W treści pisma zawierającego oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego strona powodowa przywołała na czym polegało naruszenie przez pozwany bank przepisów ustawy o kredycie konsumenckim, a także wskazała jakiej kwoty domaga się tytułem zwrotu uiszczonych kosztów pożyczki. W odpowiedzi na oświadczenie oraz wezwanie do zapłaty pozwany przedstawił swoje stanowisko z dnia 4 czerwca 2024r., w którym odmówił uznania roszczeń i wskazał, że umowa nie zawiera żadnych uchybień, które uprawniały pożyczkobiorcę do skorzystania z sankcji kredytu darmowego.

Powódka podniosła, że pozwany bank dopuścił się naruszenia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie określenia całkowitej kwoty kredytu, naruszenia obowiązku informacyjnego, niedopuszczalnego objęcia odsetkami kosztów kredytu nieprawidłowe obliczenie (...), nie poinformowania kredytobiorcy o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia od umowy.

W odpowiedzi na pozew, pozwany Bank (...) S.A. z/s w W. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany podał, że zgodnie z ustawą z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim w brzmieniu obowiązującym do dnia 22 lipca 2017r. do umów o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką stosowane były tylko niektóre przepisy ustawy o kredycie konsumenckim. Powyższe przepisy określały obowiązki kredytodawcy oraz pośrednika kredytowego dotyczące przekazania informacji konsumentowi oraz sposobu ich przekazania jeszcze przed zawarciem umowy (art. 22 i 23 ustawy), zawarcia umowy w formie pisemnej i sformułowania jej treści w sposób jednoznaczny i zrozumiały oraz niezwłoczne jej doręczenie konsumentowi (art. 29 ustawy), umieszczenie w umowie o kredyt ściśle określonych elementów treści (art. 35 ustawy). Ponadto zgodnie z art. 46 ustawa przewidywała sankcję za naruszenie przez kredytodawcę art. 35 z ustawy. Przepisy art. 4 ust. 2 pkt 1, art. 22, art. 23, art. 35 i art. 46 zostały uchylone przez art. 82 ustawy z dnia 23 marca 2017r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, przepisy straciły moc z dniem 22 lipca 2017r. Do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 85 ust. 2 ustawy). Zgodnie z tymi przepisami sankcja z art. 46 ustawy o kredycie konsumenckim może być zastosowana jedynie w przypadku naruszenia art. 35 ustawy o kredycie konsumenckim.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 16 marca 2015r. powódka J. W. zawarła z pozwanym Bankiem (...) S.A. z/s w W. umowę nr (...) złotowego mieszkaniowego kredytu budowlano – hipotecznego (system gospodarczy).

W ramach tego kontaktu pozwany udzielił powódce kredytu w kwocie 89.760,00zł na okres 30 lat, z terminem spłaty w dniu 15 marca 2045r. ( § 1 ust. 1 – 3 umowy).

Kredyt został przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego i przeprowadzenie prac remontowo – modernizacyjnych położonego w K. przy ul. (...) w wysokości 88.000,00zł i na pokrycie kosztów ubezpieczenia (...) ( (...) P. (...)) w wysokości 1.760,00zł.

Kredyt udzielony na podstawie w/w umowy składał się z części o zmiennych warunkach kredytowania, tj. części budowlanej kredytu i części hipotecznej kredytu ( § 3 umowy). Kredytodawca złożył dyspozycję w celu dokonania przez bank przelewu kwoty stanowiącej koszt ubezpieczenia (...), o której mowa w § 2 pkt 2 (1.760,00zł) na rachunek bankowy wskazany przez ubezpieczyciela (§ 4 ust. 3 umowy).

Od całkowitej kwoty kredytu stanowiącej kwotę kredytu, o której mowa w § 1 ust. 1 (89.760,00zł), bank pobiera odsetki za okres od dnia powstania zadłużenia do dnia poprzedzającego spłatę kredytu. Odsetki od kwoty kredytu naliczane są za każdy dzień wykorzystania kredytu zgodnie ze stanem faktycznym zadłużenia. Raty odsetkowe płatne są miesięcznie w okresie obowiązywania części budowlanej kredytu – od następnego miesiąca po powstaniu zadłużenia, tj. po wypłacie pierwszej transzy kredytu w terminach określonych w zawiadomieniu o wysokości raty spłaty kredytu, w okresie obowiązywania części hipotecznej kredytu – od następnego miesiąca po dokonaniu konwersji razem z ratami kapitałowymi ( § 6 umowy).

Całkowita kwota kredytu, o której mowa w § 6 ust. 1 (89.760,00zł), oprocentowana jest według zmiennej stopy procentowej w wysokości stanowiącej sumę stopy bazowej kredytu mieszkaniowego i marży banku w wysokości 1,89 punktów procentowych w całym okresie kredytowania, zastrzeżeniem postanowień ust. 5. Stopa bazowa kredytu mieszkaniowego jest wyliczana w ostatnim dniu roboczym każdego miesiące kalendarzowego jako średnia arytmetyczna ze wszystkich dziennych notowań stawki WIBOR 3M (tj. oprocentowania trzymiesięcznego złotowych pożyczek na polskim rynku międzybankowym) z ostatniego miesiąca kalendarzowego poprzedzającego okres obrachunkowy dla którego jest ustalana z zastrzeżeniem ust. 3. Na dzień otwarcia rachunku kredytowego wysokość stopy bazowej kredytu mieszkaniowego wynosiła 1,92%, wysokość marży banku wynosiła 1,89 punktów procentowych, oprocentowanie kredytu wynosiło 3,81% w stosunku rocznym. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania wynosiła 5,08% w stosunku rocznym. Całkowity koszt kredytu w dniu zawarcia umowy wynosił 77.109,61zł.

Dzień otwarcia rachunku kredytowego przypadał na 16 marca 2015r.

Na całkowity koszt kredytu określony w dniu zawarcia umowy składały się następujące koszty: odsetki w wysokości 61.766,50zł, opłata za przygotowanie i zawarcie umowy wysokości 1.575,20zł, koszt kontroli przedmiotu kredytowania wysokości 168,00zł, koszt założenia księgi wieczystej wysokości 60,00zł, koszt wpisu hipoteki umownej do księgi wieczystej w wysokości 200,00zł, koszt podatku od czynności cywilnoprawnych ( (...)) w wysokości 19,00zł, koszt ubezpieczenia składników majątkowych związanych z udzieleniem kredytu – koszt ubezpieczenia przedmiotu zabezpieczenia, od ognia i innych zdarzeń losowych w wysokości 2.692,80zł, koszt ubezpieczenia na życie kredytobiorcy wysokości 7.920,00zł, koszt otwarcia/prowadzenia E. w wysokości 2.156,40zł, koszt wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej w wysokości 100,00zł.

Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę na dzień zawarcia umowy wynosiła 166.869,61zł. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu, o którym mowa w ust. 12 (77.109,61zł) i całkowitej kwoty kredytu, o której mowa w § 6 ust. 1 (89.760,00zł)( § 9 ust. 1 – 3, ust. 8 – 14 umowy).

Prawne zabezpieczenie spłaty kredytu stanowiła m.in. hipoteka umowna do kwoty 179.520,00zł ( § 10 ust. 1 pkt 1 umowy).

Kredytobiorcy przysługiwało prawo odstąpienia od umowy, jeżeli bank nie udostępniłby środków z tytułu kredytu (pierwszej transzy kredytu) w terminie 3 dni roboczych po spełnieniu przez kredytobiorcę warunków wypłaty kredytu. Kredytobiorca mógł odstąpić od umowy w terminie 14 dni od dnia upływu terminu wypłaty kredytu (pierwszej transzy kredytu). Oświadczenie kredytobiorcy o odstąpieniu od umowy powinno zostać złożone w formie pisemnej w oddziale banku, w którym została zawarta umowa. W razie odstąpienia od umowy przez kredytobiorcę lub bank umowa była uważana za nie zawartą. W przypadku gdy kredytobiorca odstąpiłby od umowy z powodów określonych w ust. 3 bank był zobowiązany do zwrotu kredytobiorcy zapłaconej przez niego opłaty za przygotowanie i zawarcie umowy oraz poniesionych kosztów związanych z ustanowieniem prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu (z wyłączeniem opłata realnych i sądowych), zaś kredytobiorca do niezwłocznego zwrotu kredytu jeżeli kredyt został wypłacony. ( § 12 ust. 3 4 umowy).

W przypadku naruszenia przez bank obowiązku zamieszczenia w treści umowy obowiązkowych postanowień wskazanych w treści ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim kredytobiorcy przysługuje prawo zwrotu kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych bankowi, z wyłączeniem kosztów ustanowienia prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu, o którym mowa w umowie za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia bankowi przez kredytobiorcę pisemnego oświadczenia o chęci skorzystania z przysługującego mu uprawnienia. Uprawnienie, o którym mowa powyżej wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy. W przypadku złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia, o którym mowa w ust. 6 i stwierdzeniu braku w treści umowy obowiązkowych postanowień wskazanych w treści ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim bank dokonuje wyliczenia kwoty należnej do zwrotu na rzecz kredytobiorcy i ustala z kredytobiorcą sposób przekazania tej kwoty ( § 12 ust. 6 – 7 umowy).

Wypłata kredytu nastąpiła w transzach ( § 14 ust. 1 umowy).

Całkowita kwota kredytu, o której mowa w § 6 ust. 1 (89.760,00zł) jest spłacana w ratach annuitetowych (równe raty kapitałowo – odsetkowe) ( § 21 ust. 1 pkt 1 umowy).

Wysokość stopy oprocentowania kredytu nie może przekroczyć wysokości odsetek maksymalnych określonych na podstawie art. 359 § 2 ¹ kc. Jeżeli wysokość stopy oprocentowania przekraczałaby wysokość odsetek maksymalnych stopa oprocentowania kredytu jest równa wysokości odsetek maksymalnych. Wysokość stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego kredytu jest równa stopie odsetek maksymalnych. Na dzień zawarcia umowy maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej w tym wysokość stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego kredytu wynosi 12%. ( § 26 ust. 2 umowy).

Wierzytelności banku z tytułu umowy są pokrywane w następującej kolejności: koszty windykacji, opłaty za przygotowanie i wydanie informacji o braku spłaty wymaganej części zadłużenia, prowizji opłaty bankowe, odsetki od kapitału przeterminowanego lub od zadłużenia przeterminowanego od dnia złożenia w sądzie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności wystawiono mu przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego / od dnia wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności banku z tytułu umowy, wymagane odsetki za okres obrachunkowe, kapitał przeterminowany kapitał ( § 27 umowy).

( umowa złotowego mieszkaniowego kredytu budowlano – hipotecznego k. 21-50)

W dniu 16 marca 2015r. na rachunku (...) został udzielony powódce J. W. przez pozwanego Bank (...) S.A. z/s w W. złotowy mieszkaniowy kredyt budowlano – hipoteczny w wysokości 89.760,00zł.

Kredyt został wykorzystany w następujący sposób:

- kwota 1.760,00zł – koszt dobrowolnego ubezpieczenia (...),

- kwota 68.000,00zł – przelew tytułem zakupu nieruchomości,

- kwota 20.000,00zł – przelew na rachunek osobisty kredytobiorcy.

Kredytobiorca poniósł następujące koszty na rzecz banku związku z zawartą umową:

- 1575,20zł – prowizja z tytułu udzielonego kredytu, pobrana z rachunku osobistego kredytobiorcy,

- 251,74 zł – koszty ubezpieczenia spłaty kredytu z tytułu niskiego wkładu własnego pobrany z rachunku osobistego kredytobiorcy.

W okresie od dnia 16 marca 2015 do dnia 30 kwietnia 2024 nastąpiła spłata rat kredytu w łącznej wysokości 54.079,73zł, którą zaliczono na kwotę kapitału w wysokości 26.151,74zł i kwotę odsetek w wysokości 27.927,99zł.

( zaświadczenie historia spłat kredytu k. 17-20)

W dniu 27 maja 2024r. powódka J. W. skierowała w stosunku do pozwanego Banku (...) S.A. z/s w W. oświadczenie w trybie art. 46 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego, wskazując na naruszenie przez bank obowiązków wskazanych w art. 46 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2011r. Nr 126 poz. 715 ze zm.), w szczególności naruszenia:

- art. 5 pkt 12 w zw. z art. 35 ust. 1 pkt 2 i 3 poprzez wyliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania jako wartości procentowej całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym powiększonej o kredytowane koszty kredytu, a nie natomiast jako rocznej stopy oprocentowania jako wartości całkowitej kwoty kredytu bez kredytowanych kosztów kredytu, a tym samym także błędne wyliczenie całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty do zapłaty,

- art. 35 ust. 1 w zw. z art. 5 pkt 7 w zw. z art. 69 ust. 2 pkt 2 prawa bankowego poprzez błędnie podaną wartość całkowitej kwoty kredytu, albowiem kwota ta zawiera kredytowane koszty kredytu, tj. koszty ubezpieczenia w kwocie 1.760,00zł,

- art. 35 ust. 1 pkt 6 poprzez brak określenia terminu, sposobu oraz skutków odstąpienia konsumenta od umowy.

W odpowiedzi na oświadczenie powódki i wezwanie do zapłaty pozwany wszczął i przeprowadził postępowanie reklamacyjne za nr (...), w którym zajął negatywne stanowisko w zakresie żądań powódki, w szczególności ustosunkował się do zarzutów dotyczących (...), obowiązku informacyjnego, oprocentowania pożyczki, informacji w zakresie odstąpienia od umowy pożyczki.

( odpowiedź na reklamację k. 11-12, oświadczenie k. 13-16)

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu, albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu w całości.

W przedmiotowej sprawie nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające skorzystanie z sankcji kredytu darmowego.

Sankcja kredytu darmowego polega w ogólności na uprawnieniu konsumenta do spłaty kredytu bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy. Celem sankcji kredytu darmowego jest pozbawienie kredytodawcy prawa do pobierania odsetek i innych opłat określonych w umowie z tytułu udzielonego kredytu za naruszenie obowiązków informacyjnych. Sankcja ta w daleko idący sposób modyfikuje treść stosunku prawnego łączącego kredytodawcę z konsumentem na niekorzyść tego pierwszego.

Powódkę oraz pozwanego wiąże ważna i skuteczna umowa w rozumieniu art. 720 i n. kc i art. 69 i n. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. prawo bankowe (Dz. U. 2023.2488 – t.j. ze zm.) oraz art. 3 i n. ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2024.1497 – t.j.).

Strony w ramach istniejącego kontraktu uzgodniły elementy przedmiotowo i podmiotowe istotne oraz w sposób jednoznaczny i indywidualny określiły prawa i obowiązki podmiotów zobowiązań.

Funkcjonująca w polskim systemie prawnym ustawa o kredycie konsumenckim stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającą dyrektywę Rady 87/102/EWG. Wykładnią przepisu tejże dyrektywy zajął się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 9 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. C-42/15, stwierdzając, że przepis ten należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie przewidziało w uregulowaniu krajowym, że w wypadku gdy umowa o kredyt nie zawiera wszystkich elementów wymaganych w art. 10 ust. 2 tej dyrektywy, umowę tę uważa się za nieoprocentowaną i bezpłatną, o ile chodzi o element, którego brak może podważyć możliwość dokonania przez konsumenta oceny zakresu ciążącego na nim zobowiązania. W tym zakresie (...) odwołał się jeszcze do swojego orzecznictwa zapadłego na gruncie uprzednio obowiązującej dyrektywy nr 98/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16 lutego 1998 r., gdzie już wówczas podnoszono, że cel ochrony konsumenta przed niesprawiedliwymi warunkami udzielenia kredytu oraz w celu umożliwienia kredytobiorcy zapoznania się w pełni z warunkami przyszłego wykonania zawartej umowy, art. 4 tej dyrektywy ustanawiał wymóg przedstawienia temu kredytobiorcy w momencie zawierania umowy wszystkich okoliczności, które mogą mieć wpływ na zakres tego zobowiązania (zob. wyr. (...) z dnia 9 lipca 2015 r., C-348/14).

Należy w tym miejscu podnieść, że ocena zgodności kwestionowanych w pozwie umowy pożyczki z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim musi być przeprowadzona z uwzględnieniem wersji ustawy obowiązującej w dacie zawarcia umów (rok 2015), a nie w brzmieniu ustawy obowiązującej obecnie.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego. Zgodnie natomiast z art. 4 ust. 2 pkt 1 tej ustawy w zakresie umów o kredyt zabezpieczony hipoteką oraz pożyczki zabezpieczonej hipoteką stosuje się art. 22, art. 23, art. 29, art. 35, art. 35a i art. 46.

Przepis art. 4 ust. 2 pkt 1 został uchylony na podstawie art. 82 ustawy z dnia 23 marca 2017r. o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. 2022.2245 – t.j. ze zm.), jednakże z art. 85 ust. 2 tej ustawy wynika, że do umów o kredyt hipoteczny oraz umów o kredyt konsumencki, zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Stosownie do treści art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2024.1497 – t.j.) w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia kwestionowanej umowy umowa o kredyt zabezpieczony hipoteką powinna zawierać co najmniej dane określone w art. 69 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz:

1) określenie opłat oraz innych kosztów związanych z udzieleniem kredytu, w tym opłatę za rozpatrzenie wniosku kredytowego, przygotowanie i zawarcie umowy o kredyt oraz warunki ich zmian;

2) całkowity koszt kredytu określony w dniu zawarcia umowy;

3) całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta określoną w dniu zawarcia umowy;

4) zasady i koszty ustanowienia, zmiany lub wygaśnięcia zabezpieczeń i ubezpieczeń w tym kosztów ubezpieczenia spłaty kredytu;

5) prawo konsumenta do spłaty kredytu przed terminem;

6) termin, sposób i skutki odstąpienia od umowy przez konsumenta, jeżeli takie prawo konsumentowi przysługuje;

7) skutki niedotrzymania warunków umowy, ze szczególnym uwzględnieniem informacji o stopie oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunkach jej zmiany oraz ewentualne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu;

8) sposób i warunki ustalania stopy procentowej, na podstawie której obliczana jest wysokość rat kapitałowo-odsetkowych - w przypadku kredytów o zmiennej stopie oprocentowania.

Natomiast na podstawie art. 46 ust. 1 w/w ustawy w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 35, konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia tego oświadczenia i w sposób ustalony w umowie.

Powyższe wskazuje, że w celu prawidłowego wykonania obowiązku wynikającego z art. 35 ust. 1 w/w ustawy wymagane było zawarcie w umowie kredytu danych określonych w art. 69 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. prawo bankowe (Dz. U. 2023.2488 – t.j. ze zm.) jak i określonych w art. 35 w/w.

Art. 29 i 35 w/w ustawy zawierały szczegółowo określone przez ustawodawcę wymogi, którym sprostać winna każda umowa, która kwalifikuje się jako umowa kredytu konsumenckiego zabezpieczonego hipotecznie. Celem bowiem art. 35 w/w ustawy jest zapewnienie konsumentowi łatwego dostępu do informacji na temat warunków udzielonego mu kredytu oraz jego sytuacji prawnej w związku z kredytem. Dokument umowy, który otrzymuje konsument, ma stanowić zwięzłe kompendium informacji prawnej dla konsumenta, tak aby nie musiał on ponosić kosztów transakcyjnych (wysiłku, wydatków) w celu uzyskania potrzebnych mu wiadomości. Dokument umowy ma być instrumentem redukującym asymetrię informacyjną między kredytodawcą a konsumentem na temat sytuacji prawnej stron.

Jeżeli umowa jest ważna (tzn. uzgodniono minimalne warunki tej umowy), a w dokumencie umowy nie zamieszczono elementów wymaganych przez art. 35 ust. 1 w/w ustawy i elementów tych nie przekazano konsumentowi w inny sposób, kredytodawcę może spotkać sankcje o charakterze cywilnoprawnym – sankcja odszkodowawcza, sankcja kredytu darmowego – por. wyrok SA w Warszawie z dnia 1 lipca 2019r. V ACa 118/18, opubl. Legalis. Zgodnie bowiem z art. 46 w/w ustawy w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 35, konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy za okres 4 lat poprzedzających dzień złożenia tego oświadczenia i w sposób ustalony w umowie. Uprawnienie to wygasa po upływie roku od dnia wykonania umowy.

Powódka zarzuciła łączącej ją z bankiem umowie naruszenie przepisów ustawy o kredycie konsumenckim w zakresie oznaczenia całkowitej kwoty kredytu, niedopełnienia obowiązku informacyjnego, niedopuszczalność objęcia odsetkami kosztów kredytu, nieprawidłowe obliczenie (...) i niepoinformowanie kredytobiorcy o terminie, sposobie i skutkach odstąpienia od umowy.

Umowa powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia.

W skarżonej umowie nie doszło do niewłaściwego określenie całkowitej kwoty kredytu, co nie prowadziło do podania błędnej informacji o (...).

Z żadnego dowodu przeprowadzonego w sprawie nie wynika, aby powódka nie dostała informacji w wmowie, iż odsetki są naliczane od kwoty kredytu, że zostały podane nieprawidłowo (...) czy całkowita kwota do zapłaty, całkowita kwota kredytu z uwagi na uwzględnienie odsetek od kosztów, kredytowanych kosztów. W sposób jednoznaczny przeczy temu umowa i zapisane w umowie informacje w tym dotyczące całkowitej kwoty kredytu, rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania, całkowitego kosztu kredytu, czy całkowitej kwoty do zapłaty przez kredytodawcę.

Powódka zarzuca, że umowa łącząca strony błędnie określa rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę kredytu do spłaty, gdyż wbrew przepisom ustawy uwzględnia prawo kredytodawcy do pobierania odsetek także od kredytowanej prowizji.

Jednakże powódka nie dostrzega, iż obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu – por. wyrok SA w Warszawie z dnia 31 lipca 2023r. V Ca 2068/23, opubl. Legalis, wyrok SO w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2024r., V Ca 2464/23, opubl. Legalis, wyrok SO w Warszawie z dnia 12 lipca 2024r., V Ca 2464/23. Zauważyć też należy, że na tle przepisów o kredycie bankowym przyjmuje się, że odsetki nalicza się od całości kapitału kredytu, niezależnie od sposobu wypłacenia tego kapitału (do rąk konsumenta, na spłatę jego zobowiązań itd.).

Analogicznie należało podejść do zarzutów tyczących się całkowitej kwoty do zapłaty, która stanowi sumę całkowitego kosztu kredytu i całkowitej kwoty kredytu. Także ta suma w przedmiotowej umowie została wskazana. Po sprawdzeniu rachunkowym wskazanych w umowie całkowitej kwoty pożyczki i całkowitego kosztu pożyczki nie można mieć wątpliwości co do prawidłowości dokonanych obrachunków. Nieprawidłowości całkowitych kosztów kredytu (z uwagi na wadliwe wskazanie (...)) strona powodowa w niniejszym postępowaniu w żaden sposób nie dowiodła.

Jaku już wskazano zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim umowa kredytu powinna określać rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia. W § 9 kwestionowanej umowy określono rzeczywistą roczną stopę oprocentowania kredytu ze wskazaniem, że jej wyliczenie zostało dokonane przy uwzględnieniu terminu trwania umowy oraz całkowitego kosztu kredytu, przy czym w dacie zawarcia umowy całkowity koszt kredytu stanowił wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych w przypadku, gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu – z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym. Całkowita kwota kredytu z kolei suma wszystkich środków pieniężnych, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.

Wobec opisanej zmiany przepisów ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim dokonanej w 2017r. dopiero w aktualnie obowiązującym stanie prawnym całkowita kwota kredytu to maksymalna kwota wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt, a w przypadku umów, dla których nie przewidziano tej maksymalnej kwoty, suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących kredytowanych kosztów kredytu, które kredytodawca udostępnia konsumentowi na podstawie umowy o kredyt.

Obowiązująca w dacie zawarcia przedmiotowej umowy definicja całkowitej kwoty kredyty, różniła się zatem wyraźnie od obecnie obowiązującej.

Z porównania obu definicji wynika, że w dacie zawarcia umowy pożyczki ocenianej w niniejszej sprawie pozwany mógł wliczyć kredytowane koszty pożyczki do całkowitej kwoty kredytu i w oparciu o tak obliczoną kwotę wyliczyć następnie rzeczywista roczną stopę oprocentowania kredytu.

Nie jest również trafny zarzut naruszenia obowiązku informacyjnego. Sąd nie dopatrzył się bowiem zarzucanych niedostatków w warstwie informacyjnej.

Kluczową kwestią w tym kontekście jest wykładnia zwrotu naruszenie. W ocenie Sądu zwrot ten należy rozumieć wyłącznie jako zupełny brak zamieszczenia w umowie kredytu konsumenckiego konkretnych informacji lub postanowień lub określenie ich w sposób wadliwy, nieprawidłowy, co aktualizować będzie się w zakresie określenia wysokości poszczególnych elementów umowy.

Ideą wprowadzenia obowiązku informacyjnego skorelowanego z surową sankcją kredytu darmowego, było założenie, by konsument mógł ocenić tak ryzyko związane z danym instrumentem finansowym, jak i ocenić konkurencyjność danego produktu, a zatem by mógł podjąć świadomą decyzję co do dokonania określonej transakcji kredytowej z bankiem.

W przypadku obowiązku informacyjnego naruszenie może polegać na podaniu konsumentowi nieprawdziwych lub niepełnych wiadomości. Ocena czy informacja jest nieprawdziwa, musi zasadzać się jednak na wcześniejszym uznaniu, że dana kwestia jest jednoznacznie oceniana i ocenienie jej w inny sposób, stanowi o niedochowaniu należytej staranności. Pamiętać przy tym cały czas należy, że chodzi tu o obowiązek informacyjny, tj. aby klient miał pełną informację, która przede wszystkim pozwoli mu na ocenę wysokości jego zobowiązania oraz na porównanie oferty z ofertami innych kredytodawców.

W umowie pożyczki łączącej strony zawarta została informacja dotycząca rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania oraz całkowitej kwoty do zapłaty. Wszystkie niezbędne dane liczbowe zostały szczegółowo i prawidłowo opisane, w tym dotyczące wyliczenia (...). Kredytobiorca nie został tym sposobem pozbawiony możliwości porównania atrakcyjności oferty z innymi, w drodze porównania wskaźnika (...).

Kolejny zarzut powódki dotyczy tego, że umowa nie zawiera informacji o prawie odstąpienia do umowy.

Zarzut ten nie jest jednak niezasadny. Ustawa w dacie zawarcie przez strony umowy wymagała od kredytodawcy, aby zawarł w umowie pouczenie o prawie kredytobiorcy do odstąpienia umowy. Taka informacje umowa niewątpliwie zawiera w § 12.

W ocenie Sądu w warunkach przedmiotowej sprawy obowiązujący pomiędzy stronami kontrakt nie naruszał również postanowień wynikających art. 58 § 3 kc, art. 385 i n. kc, czy też art. 7 i n. ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2024.1497 – t.j.).

Konkludując w ocenie Sądu sankcja kredytu darmowego nie powstaje, gdy kredytodawca naruszył obowiązek, którego źródłem jest przepis niewymieniony w uchylonym art. 46 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 2 pkt 1 i art. 35 ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim, tj. np. inne postanowienie ustawy. Katalog przepisów określonych w art. 4 ust. 2 pkt 1 i art. 46 ust. 1 w/w ustawy ma charakter zamknięty i ze względu na wyjątkowy, sankcyjny charakter regulacji, nie podlega wykładni rozszerzającej ani wnioskowaniu per analogiam.

W efekcie stwierdzić należy, iż nawet, gdyby przyjąć, co nie miało miejsca w niniejszej sprawie, że dane postanowienia umowy wymienione w art. 35 w/w ustawy są zredagowane w sposób niejasny i budzący wątpliwości, to nie ma podstaw, aby stosować sankcję z art. 46 ust. 1 w/w., chyba że stopień niepewności, czy niejasności wyklucza możliwość uznania, że dane uregulowanie umowne niesie za sobą w ogóle jakąkolwiek informację.

Ponadto, co istotne, a o czym wskazano już na wstępie do przedmiotowego kontraktu mają, wobec treści art. 85 ust. 2 ustawy z dnia 23 marca 2017r. o kredycie hipotecznym oraz nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz. U. 2022.2245 – t.j. ze zm.), zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2014 poz. 1497) określone w art. 4 ust. 2 pkt 1, tj. art. art. 22, art. 23, art. 29, art. 35, art. 35a i art. 46, co ostatecznie implikuje do stwierdzenia, że art. 46 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim może być zastosowana jedynie w przypadku naruszenia art. 35 tej ustawy.

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 1 ¹ i 3 kpc i w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023.1935 – t.j. ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2024.959 – j.t. ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2023.2111 – t.j.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek