Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2025r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 28 maja 2025r. w K.

sprawy z powództwa P. Ł. (NIP (...))

przeciwko pozwanemu J. H. (PESEL (...))

o zapłatę

na skutek sprzeciwu pozwanego od wyroku zaocznego Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 20 września 2024r. w sprawie o sygn. akt IC 1137/24

1.  uchyla w całości wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 20 września 2024r. w sprawie o sygn. akt IC 1137/24,

2.  oddala powództwo w całości,

3.  zasądza od powoda P. Ł. na rzecz pozwanego J. H. kwotę 6.832,00zł (sześć tysięcy osiemset trzydzieści dwa złote 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 5.400,00zł (pięć tysięcy czterysta złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 1137/24

UZASADNIENIE

W dniu 3 lipca 2024r. powód P. Ł. skierował do tut. Sądu w stosunku do pozwanego J. H. żądanie zasądzenia kwoty 56.561,30zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a ponadto kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, iż strony łączyła ustna umowa na mocy, której powód dnia 29 sierpnia 2022r. przelał pozwanemu kwotę 100.000,00zł tytułem płatności za zakup w postaci ogórków. Wskazana transakcja nie uległa jednak sfinalizowaniu w żadnej części, wobec czego pozwany zobowiązany był do zwrotu całości kwoty. Pozwany ze swojego zobowiązania wywiązał się jedynie w części dokonując dnia 12 maja 2023r. częściowego zwrotu w wysokości 50.000,00zł. Nie uiścił on natomiast reszty kwoty, którą zobowiązany był zwrócić w całości w tym terminie. Powód podniósł także iż na dochodzącą kwotę 56.561,30zł składa się należność główna w wysokości 50.000,00zł oraz skapitalizowane od niej odsetki liczone od dnia 13 maja 2023r. do dnia wniesienia pozwu w kwocie 6.561,30zł. Dnia 12 maja 2203r. pozwany dokonał jedynie częściowo zwrotu płatności wobec czego od tego dnia naliczane są odsetki od pozostałej do zapłaty kwoty.

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 20 września 2024r. w sprawie o sygn. akt I C 1137/24 uwzględniono w całości roszczenia powództwa i rozstrzygnięto o kosztach postępowania.

Pozwany J. H. wniósł sprzeciw od przedmiotowego orzeczenia.

Pozwany zaskarżył opisany wyrok w całości i wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwany zanegował obowiązek zwrotu na rzecz powoda kwoty dochodzonej należności wskazując na niezasadność i bezpodstawność powództwa, a ponadto podnosząc zarzut nieudowodnienia roszczenia pozwu co do podstawy faktycznej i prawnej.

W odpowiedzi na sprzeciw powód wniósł o jego nieuwzględnienie oraz o utrzymanie w mocy wyroku zaocznego.

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 21 listopada 2024r. w sprawie o sygn. akt I C 1137/24 negatywnie rozstrzygnięto w przedmiocie przekazania sprawy według właściwości miejscowej i rzeczowej V Wydziałowi Gospodarczemu tut. Sądu oraz co do zawieszenia rygoru natychmiastowej wykonalności nadanemu zaskarżonemu wyrokowi zaocznemu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powód P. Ł. jest przedsiębiorcą i prowadzi działalność gospodarczą m.in. pod firmami (...) P. Ł. z/s w K., a także (...) Sp. z o.o. z/s w K., których przedmiotem jest m.in. hurtowa sprzedaż owoców i warzyw, natomiast pozwany J. H. prowadzi gospodarstwo rolne, w którym zajmuje się m.in. uprawą i sprzedażą ogórków.

Strony w latach 2017 – 2023 pozostawały w relacjach handlowych. Pozwany wytwarzał i oferował do sprzedaży, a powód kupował asortyment w postaci m.in. ogórków. W roku 2022 saldo transakcji z tytułu zakupów pomiędzy stronami wynosiło 37.460,90zł ( nr dokumentu 21/05/2022 na kwotę 13.648,25zł, nr dokumentu 05/05/2022 na kwotę 12.233,50zł, nr dokumentu 06/05/2022 na kwotę 11.579,15zł).

W ramach obrotu towarowego stron, były przyjęte również sytuacje, że powód zaliczkował pozwanemu określoną kwotę pieniężną na poczet przyszłej umowy sprzedaży.

W dniu 29 sierpnia 2022r. powód P. Ł. przy wykorzystaniu rachunku bankowego o nr (...) prowadzonego przez (...) Bank (...) S.A. z/s w W. przelał na rachunek bankowy pozwanego J. H. o nr (...) kwotę 100.000,00zł. W tytule przelewu wskazano „ZA OGORKI”.

W dniu 12 maja 2023r. z rachunku bankowego pozwanego J. H. o nr (...) przelano na rachunek bankowy powoda P. Ł. o nr (...) kwotę 50.000,00zł. W tytule przelewu wskazano „CZESCIOW ZWOT WPŁATY Z DNIA 29.08.2022”.

W dniu 9 września 2023r. powód skierował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 50.000,00zł w terminie 3 dni od dnia doręczenia pisma.

( wezwanie do zapłaty k. 8-10, wydruk z bankowości elektronicznej k. 10, 11, 114, wydruk (...) k. 23-25, 58-60, wydruk z bazy mf.gov.pl k. 26-33, 61-68, wydruk z dokumentów księgowych k. 22, 57, kopie dokumentów wz i pz k. 34-40, 69-75, dokumenty księgowe k. 107-117, wydruk KRS k. 118-123, częściowo zeznania świadka A. Ł. k. 141-141v 00:02:15-00:31:17, częściowo przesłuchanie powoda P. Ł. k. 98 00:04:14-00:24:26, przesłuchanie pozwanego J. H. k. 98-98v 00:24:26-00:41:08)

Sąd uznał częściowo za wiarygodne zeznania świadka A. Ł. i przesłuchanie powoda P. Ł., w tej części, w której w/w twierdzą odnośnie przesunięć majątkowych pomiędzy rachunkami bankowymi stron na kwoty 100.000,00zł i 50.000,00zł, próbując nadać im cechę rozliczeń z tytułu współpracy gospodarczej powoda i pozwanego i czyniąc w tym zakresie powoda wierzycielem a pozwanego dłużnikiem z tytułu niedoszłej do skutku rzekomej umowy sprzedaży ogórków. W szczególności należy mieć na względzie, iż depozycje w/w nie znajdują potwierdzenia w zaofiarowanym przez stroną powodową materiale dowodowym i zostały w całości zakwestionowane przez pozwanego. Nie negując, że strony posiadają względem siebie nierozliczone zobowiązania, nie jest możliwe w oparciu o przedstawione w sprawie dokumenty i złożone w kwestionowanej części zeznania, ustalenie z jakiego tytułu i na jakiej podstawie powód przelał w dniu 29 sierpnia 2022r. na rachunek bankowy pozwanego kwotę 100.000,00zł, a pozwany zwrócił powodowi w dniu 12 maja 2023r. część tej kwoty w wysokości 50.000,00zł. W szczególności, czy dotyczy to umowy sprzedaży, pożyczki, czy też innego kontraktu lub też innych rozliczeń stron. Należy mieć przy tym na względzie, że przedłożone wydruki operacji bankowych potwierdzają jedynie fakt ich dokonania, natomiast wobec zawartych w nich opisów tytułów przelewów oraz nie przedstawienia innych dokumentów nie pozwalają, nawet pośrednio, na wnioskowanie o podstawie i przesłankach ich dokonania. Tym bardziej, że powód oraz świadek A. Ł. nie potrafili w sposób jednoznaczny i kategoryczny stwierdzić, czego dotyczą zrealizowane przelewy, wskazując na odmienne przyczyny ich wykonania. Nie jest to przy tym, jak wywodzi powód, zaliczka na poczet zapłaty ceny za zamówione u pozwanego ogórki oraz nie dojście do skutku ich sprzedaży i ich nieodebranie przez powoda wobec braku porozumienia stron w zakresie ceny lub nie odpowiedniej jakości wyprodukowanych przez pozwanego warzyw albowiem w sytuacji, gdy w ramach współpracy stron powód zaliczkował pozwanemu określoną kwotę pieniężną znajdowało to wyraz w oznaczeniu i tytule przelewu, co potwierdza chociażby przedłożony przez powoda wydruk transakcji bankowej z dnia 28 sierpnia 2019r. ( k. 114). Tak więc deficyt dowodów dostarczonych przez powoda czyni dowolnymi twierdzenia ocenianych osobowych źródeł dowodowych w zakresie istnienia i rodzaju wierzytelności, treści praw i obowiązków powoda i pozwanego, przedmiotu zobowiązania, podstawy faktycznej i prawnej dochodzonego roszczenia, a także jego wysokości i wymagalności.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu, albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Wyrok zaoczny podlegał uchyleniu, a powództwo oddaleniu w całości.

W ocenie Sądu zgłoszone przez powoda roszczenie należy uznać za niezasadne, bezpodstawne i nieudowodnione, w tym co do jego rodzaju, podstawy i wysokości.

Sądy cywilne orzekają w granicach określonego przez stronę powodową żądania (art. 187 § 1 pkt 1 kpc). Elementem uzupełniającym owo żądanie są okoliczności faktyczne je uzasadniające (art. 187 § 1 pkt 2 kpc).

Granice przedmiotu sporu – i orzekania – są wyznaczone żądaniem strony zgłoszonym w piśmie wszczynającym postępowanie (pozwie) oraz w jego uzasadnieniu. Należy jednak zauważyć, że związanie granicami żądania nie oznacza jednak, że sąd związany jest w sposób bezwzględny samym sformułowaniem zgłoszonego żądania. Jeżeli zatem sformułowanie to jest dwuznaczne, niewyraźne lub niewłaściwe, sąd może je odpowiednio zmodyfikować, nie naruszając jednak woli powoda, wyrażonej wprost lub dającej się wywieść z uzasadnienia żądania.

Sąd obowiązany jest dokonać oceny zasadności powództwa pod kątem wszystkich możliwych do zastosowania z uwagi na zakreśloną podstawę faktyczną żądania pozwu przepisów prawa materialnego (powołanie się przez powoda na podstawę faktyczną żądania, która może być kwalifikowana według różnych podstaw prawnych, uzasadnia rozważenie przez sąd każdej z nich przy rozstrzyganiu sprawy, przy czym w sprawie, co wskazano nie doszło do zmiany powództwa). Granice, w jakich sąd uprawniony jest do rozpoznania przedstawionej mu sprawy, wyznacza zgłoszone przez stronę roszczenie. Ponadto przyjęcie przez sąd innej podstawy prawnej niż wskazana przez powoda nie stanowi wyjścia poza granice żądania, określone w art. 321 kpc – por. postanow. SN z dnia 15 kwietnia 2019r. w sprawie o sygn. akt I CSK 755/18, opubl. Legalis, postanow. SN 10 listopada 2017r. w sprawie o sygn. akt V CZ 73/17, opubl. Legalis. Jeżeli natomiast powód wskazuje konstrukcję prawną swego żądania osadzając ją na ściśle wskazanym przepisie prawa materialnego, to tym samym wytacza granice okoliczności spornych i niespornych, które mają stanowić podstawę faktyczną orzeczenia, co oznacza powołanie faktów mogących wchodzić w grę przy subsumcji pod ten właśnie przepis.

Należy kategorycznie stwierdzić, iż powód w treści pozwu nie wskazuje żadnych dowodów, których prawidłowa ocena i weryfikacja przez pryzmat całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwalałaby na ustalenie, iż pomiędzy stronami doszło do zawarcia umowy sprzedaży rzeczy oznaczonych co do tożsamości, gatunku, czy też przyszłych oraz, że w wykonaniu konkretnego i zindywidualizowanego zobowiązania powód przekazał pozwanemu zaliczkę w wysokości 100.000,00zł. W tym zakresie roszczenie powoda nie zostało bowiem wykazane i udowodnione co do jego rodzaju, podstawy i wysokości.

Dobór dowodów należy do strony, to ona powinna wskazywać wyłącznie takie, które są dopuszczalne i wiarygodne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia spraw.

Przepis prawa materialnego – art. 6 kc określa na czyje ryzyko idzie nieudowodnienie określonego faktu. Z kolei art. 232 kpc stanowi procesowe narzędzie za pomocą, którego strony mogą osiągnąć skutek w postaci udowodnienia dla nich korzystnych faktów istotnych z punktu widzenia dochodzonego roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym. Art. 6 kc zawiera normę decyzyjną, pozwalającą ocenić wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Obowiązkiem powoda było przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc), czemu nie sprostał. Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc, art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Obowiązkiem sądu jest natomiast ustalenie, czy strona inicjująca proces wykazała okoliczności faktyczne, których zaistnienie determinuje możliwość jego skutecznego wpisania (subsumcji) w odpowiednią podstawę prawną. Jeśli ustalenia takiego dokonać nie można, to fakt ten samoistnie niweczy zasadność powództwa i to niezależnie od tego, czy pozwany z kolei udowodnił podstawy faktyczne przyjętej linii obrony. Zgodnie bowiem z regułą zawartą w przepisie art. 6 kc za prawdziwe mogą być przyjęte w procesie cywilnym jedynie fakty, które zostały udowodnione przez stronę obciążoną ciężarem ich dowodzenia, zaś pominięte powinny zostać te fakty, które przez stronę obciążoną obowiązkiem dowodzenia nie zostały w sposób należyty wykazane.

Powód prowadząc od lat działalność gospodarczą miał doświadczenie w zawieraniu umów cywilnoprawnych. Zgodnie z cytowanym art. 6 kc powoda obciążał dowód na okoliczność zawarcia z pozwanym mowy sprzedaży w sierpniu 2022r. oraz elementów istotnych umowy, takich jak chociażby przedmiot i kwota kontraktu, ilość, termin dostawy i wartość zapłaty. Udowodnienie przez powoda tych okoliczności przesądzało o zasadności roszczenia. W ocenie Sądu powód nie udowodnił żadnej z powyższych okoliczności. W sprawie powód nie przedstawił umowy sprzedaży w formie pisemnej. Jedynym dowodem na piśmie mającym potwierdzać fakt zawarcia umowy jest przelew kwoty 100.000,00zł wykonany przez powoda na konto pozwanego w dniu 29 sierpnia 2022r., który jest kwestionowany przez pozwanego, jako rzekome rozliczenie z niedoszłej do skutku sprzedaży ogórków w ramach współpracy stron. Sam dokument przelewu nie przesądza bowiem o tytule przelewu. W szczególności w sytuacji gdy pozwany podważa ten tytuł i nie ma innych dowodów potwierdzających wersję powoda dotyczącą tytułu przelewu. Stwierdzenie w tytule przelewu „ za ogorki” nie wyjaśnia bowiem, kiedy i na jakich warunkach umowa miałaby być zawarta i kto był stroną umowy. Z tych względów Sąd, przy uwzględnieniu dostępnych dokumentów finansowo – księgowych oraz ustalenia, iż w roku 2022 saldo transakcji z zakupów pomiędzy stronami wynosiło 37.460,90zł uznał, że zawarcie pomiędzy stronami procesu umowy sprzedaży w sierpniu 2022r. na kwotę 100.000,00zł nie zostało udowodnione. Powyższe podważa jednocześnie legitymacje procesowe czynną i bierną stron. Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał; sąd zaś powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów – por. wyrok SA w Krakowie z dnia 15 lutego 2018r., I Aga 28/18, opubl. Legalis. Jak już wskazano w postępowaniu cywilnym zadaniem sądu jest zbadanie, czy w ramach prawa materialnego, stanowiącego podstawę rozstrzygania o żądaniu powoda, strony udowodniły fakty, z których każda z nich wywodzi skutki prawne dla niej korzystne. Wymaga to przedstawienia przez każdą ze stron twierdzeń, co do istnienia bądź nieistnienia określonych faktów, oraz udowodnienia tych twierdzeń. Samo wyrażenie wątpliwości do prawdziwości twierdzeń strony przeciwnej, względnie, co do prawdopodobieństwa zaistnienia innych jeszcze okoliczności faktycznych niż wskazane przez stronę przeciwną, bez jednoczesnego ich wykazania przy pomocy powołanych przez siebie dowodów lub udowodnienia braku wiarygodności dowodów przeprowadzonych przez drugą stronę, nie spełnia wymogu udowodnienia własnych twierdzeń. Nieudowodnienie tych twierdzeń powoduje, że sąd władny jest przyjąć, iż fakty wskazywane przez stronę jako prawdopodobne w okolicznościach konkretnej sprawy nie miały miejsca. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem.

W przedstawionych warunkach zaniechanie powoda polegające na braku dołączenia dowodów na poparcie przytaczanych okoliczności daje asumpt do uznania, iż przytoczone okoliczności budzą uzasadnione wątpliwości, w szczególności w zakresie legitymacji czynnej powoda i biernej pozwanego oraz istnienia zobowiązania, jego rodzaju, wysokości i wymagalności w zakresie kapitału i należności ubocznych oraz podstawy faktycznej i prawnej żądania (por. art. 471 kc, 353 kc i art. 354 § 1 kc).

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 347 kpc, orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 – 1 ¹ i 3 kpc i w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023.1935 – t.j. ze zm.), art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2024.959 – t.j. ze zm.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2023.2111 – t.j.).

sędzia Michał Włodarek