Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2023r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 października 2023r. w K.

sprawy z powództwa J. W.

przeciwko pozwanemu Skarbowi Państwa – (...) Wojewódzkiemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego w P.

o zapłatę

1.  oddala powództwo w całości,

2.  nie obciąża w całości powódki J. W. kosztami procesu,

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu na rzecz adw. J. L., Kancelaria Adwokacka w K. kwotę 3.600,00zł (trzy tysiące sześćset złotych 00/100) obejmującą kwotę podatku od towarów i usług tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powódce J. W. z urzędu.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 849/23

UZASADNIENIE

Postanowieniem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 8 grudnia 2022r. w sprawie o sygn. akt I Co 2464/22 zwolniono w całości powódkę J. W. od kosztów sądowych w sprawie z jej powództwa przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Wojewódzkiemu Inspektoratowi Nadzoru Budowlanego w P. oraz ustanowiono dla powódki adwokata z urzędu.

W dniu 21 czerwca 2023r. powódka J. W. skierowała do tut. Sądu w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa – (...) Wojewódzkiego Inspektorat Nadzoru Budowlanego w P. żądanie zasądzenia kwoty pieniężnej w wysokości 30.000,00zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a ponadto żądanie zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, iż decyzją z dnia 15 lutego 2022r. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego uchylił decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 13 grudnia 2021r. w całości i stwierdził, że decyzja (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 27 sierpnia 2014r. została wydana z naruszeniem prawa oraz nie uchylił decyzji z powodu upływu 5 lat od dnia jej doręczenia.

Powódka podała, że jest współwłaścicielką nieruchomości położonej w K. przy ul. (...). Od miesiąca maja 2011r. toczyło się szereg postępowań administracyjnych, których stroną była zarówno powódka jak również między innymi jej sąsiedzi M. i K. małż. O.. Istotnym z punktu widzenia niniejszej sprawy jest w ocenie powódki postępowanie, którego celem było doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem samowolnie zrealizowanych robót budowlanych w piwnicy oraz zejścia wraz z drzwiami do piwnicy w budynku mieszkalnym wielorodzinnym w m. K. przy ulicy (...), działka nr (...).

Pozwany rozpoznając sprawę wydał szereg decyzji administracyjnych, które w toku kontroli odwoławczych były uchylane, co skutkowało niepewnością prawa oraz koniecznością rozstrzygania ponownie spraw.

W ocenie powódki pozwany rozpoznając przedmiotową sprawę przez wiele lat nie potrafił wydać decyzji odpowiadającej prawu, przez co postępowanie w niniejszej sprawie trwało latami, zaś samowola budowlana na skutek upływu pięcioletniego terminu na uchylenie decyzji została w ten sposób zalegalizowana.

Zdaniem powódki naruszono jej prawo do współdecydowania o wspólnej rzeczy, albowiem wykonane bez jej zgody prace budowlane zostały na skutek przewlekłego prowadzenia postępowania administracyjnego zalegalizowane. W ocenie powódki pozwanym miał możliwość rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu wznowieniowym w ustawowym terminie 5 lat od dnia wydania decyzji z sierpnia 2014r.

Powódka podała, że w związku z toczącym się latami postępowaniem administracyjnym doznała różnego rodzaju przykrości ze strony swojego sąsiada M. O., albowiem samowolnie wykonane roboty budowlane legły u podstaw konfliktu między współwłaścicielami nieruchomości. Ze strony sąsiada dochodziło również do złośliwego parkowania samochodem pod drzwiami powódki, rozjechania płytek wyłożonych przed jej mieszkaniem, niszczenia kwiatów.

W ocenie powódki przedłużające się postępowanie administracyjne negatywnie wpłynęło na nią i jej stan psychiczny. Powódka w dniu wydania decyzji przez Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego miała 79 lat i zamiast cieszyć się spokojną emeryturą zmuszona została niejako do uczestnictwa w postępowaniu administracyjnym nie wiedząc, że w rzeczywistości potrwa ono latami.

Powódka wskazała, że również jej prawo do mieszkania zostało naruszone, albowiem brak jest swobodnego dostępu do budynku i dachu z zewnątrz, ponieważ schody zostały zabudowane przez sąsiada O. w odległości około 70 cm od ściany budynku powódki.

Powyższe powoduje, iż powódka nie może sposób swobodny ustawić drabiny, aby dojść na dach celem jego naprawy.

Powódka podała również, iż na skutek działań pozwanego M. O. od 12 lat pali on nielegalnie w kotłowni i mieszka w przeciwieństwie do powódki w ciepłym mieszkaniu i ciągle śmieje się ze swojej sąsiadki. Powyższe sprawia jej codziennie ogromną przykrość i ból.

Zdaniem powódki prowadzone przez pozwanego przez wiele lat postępowania administracyjne ze względu na nieudolność organu zalegalizowało samowolę budowlaną sąsiada powódki, jak również doprowadziło do pogorszenia jej warunków bytowych.

Powódka stwierdza, iż miała ona w trakcie postępowania administracyjnego prawo do wolności od negatywnych przeżyć, które jej towarzyszyły ze względu na zachowania jej sąsiada M. O.. Według powódki, gdyby pozwany w sposób sprawny prowadził postępowanie administracyjne, zaś przede wszystkim nie przeznaczył wielu miesięcy na bezskuteczne wzywanie Państwa O. do przedłożenia dokumentów, to sprawa byłaby zakończona zdecydowanie wcześniej, co nie tylko uchroniłoby powódkę dalszych niedogodności towarzyszących jej od początku postępowania, jak również w obrocie prawnym funkcjonowałaby decyzja legalizujące w jakiś sposób wykonaną samowolę budowlaną.

Jako współwłaściciel nieruchomości powódka oczekiwała, iż organ nadzoru budowlanego będzie w stanie podjąć kroki i zastosować prawem przewidziane środki celem usunięcia samowoli budowlanej, której wykonanie naruszało jej prawo własności.

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa – (...) Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w P. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany zakwestionował istnienie podstaw swojej odpowiedzialności, zarówno co do zasady jak i wysokości, podnosząc brak zawinienia i bezprawności oraz brak istnienia związku przyczynowego pomiędzy działaniami lub zaniechaniami pozwanego a uszczerbkiem w dobrach osobistych powódki i mającą z tego wynikać szkodą.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Powódka J. W. jest właścicielem nieruchomości lokalowej stanowiącej odrębną własność lokalu nr (...) położonego w K. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kaliszu VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, którą stanowi prawo własności gruntu oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali wynoszącym 87/244 części w prawie własności gruntu stanowiącym działkę nr (...) o pow. 0,1600ha, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),.

K. i M. małż. O. są współwłaścicielami w ramach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej nieruchomości lokalowej stanowiącej odrębną własność lokalu nr (...) położonego w K. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Kaliszu VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, którą stanowi prawo własności gruntu oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali wynoszącym 56/244 części w prawie własności gruntu, stanowiącym działkę nr (...) o pow. 0,1600ha, dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

Na przedmiotowej nieruchomości K. i M. O. dokonali samowoli budowlanej obejmującej piwnicę oraz zejście do piwnicy wraz z drzwiami do piwnicy.

Powyższe stnowiło źródło powstania konfliktu sąsiedzkiego. Powódka i jej mąż domagali się od sąsiadów usunięcia i uchylenia spowodowanego stanu bezprawności.

W związku z powyższym były wszczynane i toczyły się m.in. z wniosku powódki J. W. i jej męża Z. W. postępowania administracyjne przed Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego w K., (...) Wojewódzkim Inspektorem Nadzoru Budowlanego w P., Głównym Inspektorem Nadzoru Budowlanego w W. i Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w W., których przedmiotem było doprowadzenie stanu faktycznego nieruchomości do zgodnego z prawem.

Decyzją z dnia 23 stycznia 2014r. znak (...). (...).(...) (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. uchylił w całości decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia 2 grudnia 2013r. znak (...) i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji.

Decyzją z dnia 3 kwietnia 2014r. znak IR-IV. (...).71.2013.5 Wojewoda (...) utrzymał w mocy decyzję Starosty K. z dnia 8 stycznia 2014r. znak (...)

Decyzją z dnia 9 czerwca 2014r. znak NB.4200.6.2012 Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w K. nałożył na inwestorów Państwa K. i M. O. obowiązek wykonania n/w robót budowlanych w terminie do dnia 16 sierpnia 2014 celem doprowadzenia samowolnie zrealizowanych robót budowlanych w piwnicy oraz zejścia (wraz z drzwiami) do piwnicy w budynku mieszkalnym wielorodzinnym w m. K., ul. (...) dz. nr (...) do stanu zgodnego z prawem:

- wzmocnienia istniejącego stropu piwnicy,

- mianowanie fundamentów ścian fundamentowych i obniżenie posadzki,

- wykonanie nadproża drzwiowego,

- wykonanie poszerzenia otworu drzwiowego umożliwiającego montaż drzwi w świetle ościeżnicy,

- rozbiórkę istniejącego wejścia (schodów do pomieszczenia piwnicy),

- wykonanie schodów wejściowych do pomieszczenia piwnicy,

- zamontowanie 2 sztuk poręczy na ścianach obudowy zejścia do piwnicy,

- wykonanie posadzki w pomieszczeniu piwnicy o małej ścieralności.

Decyzją z dnia 27 sierpnia 2014r. nr (...). (...).(...) (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. uchylił decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia 9 czerwca 2014r. nr (...) znak (...) w zakresie terminu wykonania obowiązków i w tej części orzekł o wykonaniu obowiązków w terminie do dnia 31 października 2014r., a w pozostałej części utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Postanowieniem z dnia 29 września 2016r. znak (...).771.37.2016. (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. wznowił z urzędu postępowanie zakończone ostateczną decyzją (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia 27 sierpnia 2014r. znak (...). (...).(...)

Decyzją z dnia 10 kwietnia 2017r. znak (...) (...). (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. uchylił decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia 27 sierpnia 2014r. i orzekł na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 oraz art. 104 kpa, po rozpatrzeniu odwołania J. i Z. W. z dnia 17 czerwca 2014r. od decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia 9 czerwca 2014r. nr (...) znak (...) i nałożył na Państwa K. i M. O. obowiązek wykonania w terminie do dnia 16 sierpnia 2017r. robót budowlanych w celu doprowadzenia samowolnie zrealizowanych robót budowlanych w piwnicy oraz zejścia do piwnicy w budynku mieszkalnym w rodzinnym w m. K. przy ul. (...), działka nr (...) do stanu zgodnego z prawem poprzez wykonanie schodów wejściowych do pomieszczenia piwnicy zgodnie z załącznikiem do decyzji.

Decyzją z dnia 1 czerwca 2017r. znak (...). (...) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. uchylił decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia 10 kwietnia 2017r. znak (...).(...) (...) w części dotyczącej terminu wykonania schodów i w tej części orzekł o wykonaniu schodów w terminie do dnia 16 września 2017r., a w pozostałej części utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Wyrokiem z dnia 20 marca 2018r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. w sprawie o sygn. akt VII SA/Wa 1552/17 uchylił decyzję Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego w W. z dnia 1 czerwca 2017r. znak (...). (...) oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji.

Decyzją z dnia 26 czerwca 2019r. znak (...).771.37.2016. (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. uchylił decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia 27 sierpnia 2014r. i orzekł o uchyleniu w całości decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z dnia 9 czerwca 2014r. nr (...) znak (...), a ponadto nałożył na państwa K. i M. O. obowiązek wykonania w terminie do dnia 30 sierpnia 2019r. robót budowlanych w celu doprowadzenia samowolnie zrealizowanych robót budowlanych w piwnicy oraz zejścia do piwnicy budynku mieszkalnym wielorodzinnym w m. K. przy ul. (...), dz. nr 415/1 do stanu zgodnego z prawem poprzez rozebranie schodów wejściowych do pomieszczenia piwnicy, zamurowanie otworu drzwiowego prowadzącego do piwnicy oraz uporządkowanie miejsca po wykonaniu robót.

Decyzją z dnia 27 września 2019r. znak (...). (...) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. uchylił w całości decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia 26 czerwca 2019r. znak (...).771.37.2016. (...) i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.

Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2020r. znak (...).(...) (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. zawiesił z urzędu postępowanie odwoławcze, a ponadto wezwał państwa K. i M. O. do wystąpienia w terminie 30 dni od dnia otrzymania niniejszego postanowienia do Sądu Rejonowego w Kaliszu I Wydział Cywilny z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną poprzez wykonanie robót budowlanych w budynku mieszkalnym przy ul. (...) w K. przez Państwa K. i M. O..

Pismem z dnia 1 lipca 2021r. znak (...).(...) (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. wezwał państwa K. i M. O. do wystąpienia w terminie 60 dni od dnia otrzymania niniejszego wezwania do Sądu Rejonowego w Kaliszu I Wydział Cywilny z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu rzeczą wspólną poprzez wykonanie robót budowlanych w budynku mieszkalnym przy ul. (...) w K. przez Państwa K. i M. O..

Postanowieniem z dnia 28 października 2021r. znak (...).(...) (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. podjął wznowione z urzędu postanowieniem z dnia 29 września 2016r. znak (...) (...). (...) przez (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. postępowanie zakończone ostateczną decyzją z dnia 27 sierpnia 2014r. znak (...). (...).(...) a zawieszone przez organ II instancji postanowieniem z dnia 15 grudnia 2020r. znak (...).(...)

Decyzją z dnia 13 grudnia 2021r. nr (...).(...) (...) Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w P. uchylił decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w P. z dnia 27 sierpnia 2014r. znak (...). (...).307.2014.MO i orzekł na podstawie art. 138 § 1 pkt 2 oraz art. 104 kpa po rozpatrzeniu odwołania J. i Z. W. z dnia 17 czerwca 2014r. od decyzji Powiatowego Inspektora Nadzoru B. w K. z dnia 9 czerwca 2014r. nr (...) znak (...), nakazującej K. i M. O., w celu doprowadzenia samowolnie wykonanych robót budowlanych w piwnicy oraz zejścia (wraz z drzwiami) do piwnicy w budynku mieszkalnym wielorodzinnym w m. K. ul. (...), dz. nr 415/1, wykonanie w terminie do dnia 16 sierpnia 2014r. robót budowlanych określonych w sentencji decyzji o uchyleniu zaskarżonej decyzji (...) w całości i na podstawie art. 51 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane nakazał Państwu K. i M. O. rozbiórkę części obiektu poprzez rozebranie schodów wejściowych do pomieszczenia piwnicy, zamurowanie otworu drzwiowego prowadzącego do piwnicy oraz uporządkowanie miejsca po wykonaniu robót.

Decyzją z dnia 15 lutego 2022r. Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego w sprawie (...). (...) uchylił decyzję (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru B. z dna 13 grudnia 2021r. znak (...).(...) w całości i stwierdził, że decyzja (...) Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia 27 sierpnia 2014r. znak (...). (...).(...) została wydana z naruszeniem prawa, a ponadto nie uchylił decyzji z powodu upływu 5 lat od dnia jej doręczenia.

W chwili obecnej na spornej nieruchomości nadal pozostaje stan faktyczny utrwalony i spowodowany samowolnymi działaniami właścicieli nieruchomości lokalowej nr 4 położonej w K. przy ul. (...).

( zdjęcia k. 13-14, decyzja k. 15-18, 19-24, 25-27, 28-33, 38-42, 43-45, 63-66, 67-69, 93-96, 97-98, postanowienie k. 34, 81-84, 91-92, zawiadomienie k. 35-37, 53-54, 57-62, 70, 79, 80, wyrok k. 46-52, wezwanie k. 55-56, 71-72, 73-74, 89-90, zapytanie k. 75-76, 77-78, 85-86, 87-88, przedsądowe wezwane do zapłaty k. 99-102, odpowiedź na przedsądowe wezwanie do zapłaty k. 103-105, załączone dokumenty akt postępowań administracyjnych, przesłuchanie powódki J. W. k. 129-129v 00:10:35-00:50:36)

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu, albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 232 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 kpc) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 kc).

Dobór dowodów należy do strony, to ona powinna wskazywać wyłącznie takie, które są dopuszczalne i wiarygodne. Rzeczą Sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia spraw.

Przepis prawa materialnego – art. 6 kc określa na czyje ryzyko idzie nieudowodnienie określonego faktu. Z kolei art. 232 kpc stanowi procesowe narzędzie za pomocą, którego strony mogą osiągnąć skutek w postaci udowodnienia dla nich korzystnych faktów istotnych z punktu widzenia dochodzonego roszczenia w znaczeniu materialnoprawnym. Art. 6 kc zawiera normę decyzyjną, pozwalającą ocenić wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego.

Obowiązkiem stron było przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6 kc), czemu powódka nie sprostała. Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc, art. 3 kpc, art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w Białymstoku z dnia 28 sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

W ocenie Sądu zgłoszone przez powódkę roszczenie należy uznać za niezasadne, bezpodstawne i nieudowodnione, w tym co do jego rodzaju, podstawy i wysokości.

Powódka nie wykazała, iż w związku z przebiegiem, czasem trwania i wynikiem postępowań administracyjnych doznała cierpień fizycznych lub psychicznych, jakiego rodzaju, charakteru i w jakim rozmiarze.

Powódka nie wskazała na dowody, których prawidłowa ocena i weryfikacja przez pryzmat całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwalałaby na ustalenie, iż w wyniku działania i zaniechania pozwanego doznała naruszenia dóbr osobistych i szkody materialnej, czy niematerialnej, że zachowanie pozwanego było zawinione i bezprawne oraz że pomiędzy zachowaniem pozwanego a uszczerbkiem w dobrach osobistych powódki istnieje adekwatny związek przyczynowy (por. art. 361 – 363 kc, art. 415 kc, art. 445 § 1 kc i art. 448 kc).

Roszczenie powódki nie zostało również wykazane i udowodnione co do jego rodzaju i wysokości, tym bardziej że powódka akcentuje zasadniczo negatywne doznania dotyczące jej sytuacji, które miały zostać wywołane czasem trwania postępowań administracyjnych i ich materią, nie oznaczając jednocześnie indywidualnie i konkretnie rodzaju, charakteru i rozmiarów naruszonych dóbr prawnych.

Co znamienne w depozycjach powódki krzyżują się z jednej strony obszary krytyki organów administracyjnych, a także negatywne dla powódki zachowania uczestnika postępowania administracyjnego M. O., z którym powódka pozostaje w sporze, a którego działania i zaniechania są źródłem ujemnych doświadczeń powódki. Powódka zasadniczo akcentuje jako powodujące jej dyskomfort właśnie zachowania M. O., który dopuścił się samowoli budowlanej na nieruchomości wspólnej stron i wynikających z tego faktu uciążliwości w korzystaniu z należącego do powódki lokalu mieszkalnego.

Powódka dalej podaje, że w jej ocenie wynik postępowań administracyjnych spowodowałby sanację istniejącego bezprawia i zakończenie tego sporu, nie wykazując przy tym, że podejmowała jakiekolwiek inne działania, chociażby w oparciu o przepisy 195 i n. kc oraz art. 222 § 1 i n. kc, czy też na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 czerwca 1994r. o własności lokali (Dz. U.2021.1048 – t.j.).

W przedstawionych okolicznościach i wobec zaofiarowanego przez powódkę materiału dowodowego nie jest możliwe wyseparowanie konkretnych działań i zaniechań organu administracyjnego, które miały powodować naruszenie dób osobistych powódki. Nie są przy tym takimi czas trwania postępowania i wynik spraw administracyjnych ocenianych przez pryzmat działań i zaniechań uczestnika postępowania M. O. oraz ich bezpośredniego i faktycznego wpływu na sytuację powódki.

Ogólna zasada odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną niezgodnym z prawem działaniem lub zaniechaniem przy wykonywaniu władzy publicznej wynika z art. 417 § 1 kc. Przepis ten przesądza o zasadzie odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę spowodowaną przy wykonywaniu władzy publicznej, której warunkiem ponoszenia jest bezprawność działania lub zaniechania Skarbu Państwa.

Przepis art. 417 ¹ kc nie modyfikuje tej zasady odpowiedzialności, a jedynie uszczegóławia sposób stwierdzania bezprawności działania lub zaniechania Skarbu Państwa w przypadkach, gdy wykonywanie władzy publicznej przybiera postać: wydania aktu normatywnego (art. 417 ¹ § 1 kc), wydania prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji (art. 417 ¹ § 2 KC), niewydania orzeczenia lub decyzji (art. 417 ¹ § 3 kc) oraz niewydania aktu normatywnego (art. 417 ¹ § 4 kc).

W przypadkach objętych przepisem art. 417 ¹ kc w sprawie o zapłatę odszkodowania przeciwko Skarbowi Państwa za szkodę spowodowaną jednym z tych stypizowanych form wykonywania władzy publicznej Sąd nie ustala samodzielnie, czy działanie miało charakter bezprawny, gdyż kwestię tę przesądza się w jednym z postępowań o charakterze prejudycjalnym, w których można stwierdzić taką bezprawność.

Decyzja wydana w administracyjnym postępowaniu odwoławczym, czy też wyrok sądu administracyjnego uchylający decyzję administracyjną stanowią prejudykat potwierdzający bezprawność na potrzeby postępowania odszkodowawczego.

Związanie sądów tymi decyzjami czy wyrokiem sądu administracyjnego wyłącza możliwość ustalania w procesie o odszkodowanie, że uchylenie decyzji administracyjnej nastąpiło z błahych przyczyn, a konkretna decyzja, mimo jej uchylenia, nie była „niezgodna z prawem” na gruncie art. 417 ¹ § 2 kc.

Dysponowanie przez poszkodowanego orzeczeniem wstępnym w rozumieniu art. 417 ¹ § 2 kc nie przesądza jeszcze automatycznie o powodzeniu powództwa odszkodowawczego, ponieważ konieczne jest jeszcze wykazanie przez powódkę pozostałych przesłanek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej, a mianowicie tego, że dochodzący roszczeń poniósł określonego rodzaju szkodę i że jej wystąpienie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem sprawczym.

Zatem wadliwość decyzji administracyjnej nie zwalnia poszkodowanego tą decyzją w sprawie przeciwko Skarbowi Państwa o odszkodowanie z obowiązku wykazania szkody oraz normalnego związku przyczynowego pomiędzy wydaniem tej decyzji a szkodą.

Wydanie decyzji rażąco naruszającej prawo, w sposób oczywisty wadliwej, może być uznane za działanie bezprawne, rodzące odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa, gdy przez wykonanie takiej nieostatecznej, następnie uchylonej, decyzji została wyrządzona wymierna szkoda. Zachodzi jednak potrzeba zbadania, jaki charakter miało naruszenie prawa, stwierdzone decyzją nadzorczą, czy było to naruszenie tak rażące, że może być uznane za działanie bezprawne.

Nie każde więc wadliwe działanie organu administracyjnego pierwszej czy drugiej instancji, skorygowane następnie przez decyzją odwoławczą, czy sąd administracyjny, może być automatycznie kwalifikowane jako działanie bezprawne, rodzące obowiązek odszkodowawczy.

Podobnie stwierdzenie wadliwości decyzji administracyjnej w wyniku wznowienia postępowania nie stanowi wystarczającej podstawy do uwzględnienia roszczenia odszkodowawczego i poszkodowany musi wykazać przesłanki odpowiedzialności określone w art. 417 kc.

Orzeczenia takie nie przesądzają również, że pomiędzy niezgodnością decyzji z prawem a szkodą zachodzi adekwatny związek przyczynowy – por. wyrok SN z dnia 26 marca 2014r. V CSK 284/13, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 16 stycznia 2015r. III CSK 96/14, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 3 listopada 2009r. II CSK 247/09, opubl. Legalis, wyrok SN z dnia 25 lutego 2010r. I CSK 348/09, opubl. Legalis.

Dobra osobiste podlegają ochronie, jeżeli ich naruszenie (zagrożenie) jest bezprawne. Przesłankami odpowiedzialności przewidzianymi w przepisie art. 24 § 1 kc, które muszą być spełnione łącznie są: istnienie dobra osobistego, jego naruszenie lub zagrożenie naruszenia i bezprawność działania sprawcy.

Rozpoznając sprawę w przedmiocie ochrony dóbr osobistych w pierwszej kolejności należy ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, a dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne.

Dowód, że dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej na podstawie art. 24 kc. Natomiast na tym, kto podjął działanie zagrażające dobru osobistemu innej osoby lub naruszające to dobro, spoczywa ciężar dowodu, że nie było ono bezprawne.

Odpowiedzialność odszkodowawcza warunkowana jest faktem wyrządzenia szkody, który to fakt także udowodnić ma strona dochodząca odszkodowania (art. 6 kc), a przesłanką tej odpowiedzialności jest zawinione działanie sprawcy szkody (art. 415 kc).

Środki ochrony naruszonego dobra muszą być adekwatne do samego naruszenia i należy dokonać ich wyboru z uwzględnieniem całokształtu okoliczności sprawy.

Roszczenie odszkodowawcze może być wysuwane przez uprawnionego na podstawie normy art. 24 § 2 kc, który stanowi, że jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.

Nie należy jednak wnosić, że tym samym odszkodowanie stało się środkiem ochrony dóbr osobistych.

Wskazana norma jest jedynie wyrazem przyznania, że w przypadku, gdy w wyniku bezprawnego wkroczenia w dobro osobiste jednostki zostanie jej wyrządzona szkoda, uprawniony jest legitymowany nie tylko do żądania usunięcia niemajątkowych skutków naruszenia oraz zasądzenia zadośćuczynienia, ale również naprawienia szkody na zasadach ogólnych.

Musi więc wykazać szkodę, zawinione działanie sprawcy oraz normalny związek przyczynowy między tym działaniem a szkodą.

Będą więc miały pełne zastosowanie zasady ogólne określone w art. 361–363 oraz art. 415 kc i n.

Ocena czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego nie może być dokonana według miary indywidualnej możliwości zainteresowanego (ocena subiektywna), lecz kryteria oceny muszą być poddane obiektywizacji.

O tym, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decyduje zatem obiektywna ocena konkretnych okoliczności faktycznych, nie zaś subiektywne odczucie osoby zainteresowanej.

W świetle treści przepisu art. 415 kc za szkodę odpowiada osoba, której zawinione zachowanie się jest źródłem powstania szkody. Czyn sprawcy pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną musi być bezprawny, a więc niezgodny z obowiązującymi zasadami porządku prawnego, a przy tym zawiniony.

Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są: powstanie szkody, zdarzenie, związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu a szkodą oraz wina sprawcy.

Pod pojęciem szkody rozumie się – najogólniej rzecz biorąc – uszczerbek w dobrach prawnie chronionych osoby poszkodowanej.

Nie każde zatem działanie organu administracyjnego, które narusza dobra osobiste strony i które strona ocenia jako sprzeczne z przepisami proceduralnymi, będzie bezprawne w rozumieniu art. 24 kc.

Podkreślenia wymaga, że ocena bezprawności działania organu administracyjnego dokonana być musi in casu z uwzględnieniem konkretnych okoliczności, w jakich doszło do naruszenia dobra osobistego strony.

Należy przy tym powtórzyć, że ciężar wykazania, że doszło do naruszenia dóbr osobistych lub zagrożenia ich naruszenia spoczywa na powódce, natomiast istnienie okoliczności wyłączających bezprawność tego naruszenia na sprawcy naruszenia.

Naruszenie dobra osobistego może podlegać kompensacie na podstawie przepisów art. 417, 445 i 448 w zw. z art. 24 kc jednak musi wynikać z naruszenia konkretnego, nazwanego dobra osobistego. Dobro to musi być określone i powiązane z konkretnymi objawami wskazywanymi przez powódkę.

Poczucie krzywdy związane z samym tokiem postępowania jak i z jego wynikiem nie może stanowić podstawy uwzględnienia powództwa o zadośćuczynienie pieniężne.

Co istotne, dla ustalenia odpowiedzialności za szkodę niemajątkową i majątkową warunkiem koniecznym jest istnienie adekwatnego związku przyczynowego między szkodą a zdarzeniem ją wyrządzającym, albowiem rolą oraz istotą związku przyczynowego jako przesłanki roszczenia o odszkodowanie jest ocena, czy doznana szkoda majątkowa może być normalnym skutkiem zdarzenia szkodzącego.

Szkoda majątkowa i niemajątkowa musi pozostawać w normalnym związku przyczynowym z wypadkiem w rozumieniu art. 361 § 1 kc.

Na tle art. 361 § 1 kc odnotowania wymaga, że na gruncie tego przepisu „obojętne jest, czy ma miejsce związek przyczynowy bezpośredni, czy pośredni oraz, czy jest to związek przyczynowy złożony, wieloczłonowy, z tym, że odpowiedzialność cywilną uzasadnia jedynie taki związek przyczynowy wieloczłonowy, w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi normalna zależność przyczynowa, a więc każde ogniwo tego związku podlega ocenie z punktu widzenia przyczynowości adekwatnej.

Norma zawarta w przepisie art. 361 § 1 kc opiera się na założeniach teorii adekwatnego związku przyczynowego, w wersji obiektywnej, zwanego też „normalnym związkiem przyczynowym”. Teoria ta zakłada, że związek przyczynowy zachodzi tylko wtedy, gdy w grupie wszystkich przyczyn i skutków mamy do czynienia jedynie z takimi przyczynami, które normalnie powodują określone skutki. Nie wystarczy więc stwierdzić istnienie związku przyczynowego jako takiego, lecz należy stwierdzić, że chodzi o następstwa normalne (a nie niezwykłe, nadzwyczajne).

Związek przyczynowy należy pojmować jako obiektywne powiązanie ze sobą zjawiska nazwanego „przyczyną” ze zjawiskiem określonym jako „skutek”. Istnienie związku przyczynowego jako zjawiska obiektywnego determinowane jest okolicznościami faktycznymi sprawy. W pierwszej kolejności należy za pomocą testu „ conditio sine qua non” zbadać, czy określony skutek stanowi obiektywne następstwo zdarzenia, które wskazano jako jego przyczynę, to znaczy, czy oceniany skutek nastąpiłby mimo braku wskazanej przyczyny. Jeżeli odpowiedź jest negatywna, czyli badany skutek nastąpiłby również mimo nieobecności tej przyczyny należy stwierdzić, że nie występuje żaden obiektywny związek przyczynowy i nie ma potrzeby dalszego badania czy relacje pomiędzy przyczyną a skutkiem są adekwatne w rozumieniu art. 361 § 1 kc. Pojawienie się w przebiegu kauzalnym przyczyny zewnętrznej, nie powiązanej z działaniem lub zaniechaniem podmiotu odpowiedzialnego za powstanie szkody, przesądza o braku związku przyczynowego, jeśli bez przyczyny pierwotnej szkoda i tak powstałaby. Przepis art. 361 § 1 kc wiąże jednak odpowiedzialność tylko z normalnymi następstwami zjawisk stanowiących jej podstawę. W razie pozytywnego stwierdzenia, że dany fakt był koniecznym warunkiem wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy wspomniane powiązania można traktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy. Typowym jest skutek jaki daje się przewidzieć w zwykłym porządku rzeczy, taki, o którym na postawie zasad doświadczenia życiowego, wiadomo, że jest charakterystyczny dla danej przyczyny jako normalny rezultat określonego zjawiska. Nie mieści się w płaszczyźnie adekwatnego związku przyczynowego skutek, który wprawdzie daje się łączyć z określonym zdarzeniem początkowym w sensie oddziaływania sprawczego, ale jest następstwem nietypowym, tj. nie występującym w kolejności zdarzeń, która charakterystyczna jest dla określonej przyczyny i przez to nie dającym się uwzględnić w ewentualnych przewidywaniach, a zarazem zależny jest w istocie od innych zdarzeń, które w zbiegu z przyczyną wyjściową jawią się jako przypadkowy zbieg okoliczności.

W przypadku badania istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a zdarzeniem szkodzącym, przybierającym postać zaniechania, przeprowadzenie testu conditio sine qua non polega na przeprowadzeniu oceny, według zasad wiedzy i doświadczenia życiowego, z jak dużym prawdopodobieństwem ukształtowałyby się stosunki faktyczne, gdyby zostało podjęte zaniechane.

W konsekwencji zdaniem Sądu Rejonowego powódka nie wykazała, żeby w wyniku działania pozwanego doszło do naruszenia jej dóbr osobistych.

Podkreślić ponownie potrzeba, że przedmiotem badania w niniejszej sprawie nie była kontrola prawidłowości judykacyjnej rozstrzygnięć podjętych przez pozwanego, do czego Sąd cywilny w ramach procesu o zapłatę nawet przesłankowo nie jest umocowany, lecz ocena czy przy ich wydawaniu doszło do naruszenia dóbr osobistych powódki.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż zgromadzony w sprawie materiał dowody nie dostarcza podstaw do uznania odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 102 kpc.

Przepis art. 102 kpc ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Szczególnie uzasadnione wypadki, o których mowa w art. 102 kpc zaistniały w stosunku do powodowej Do kręgu tych wypadków należą okoliczności zarówno związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Sąd stosując opisaną instytucję brał pod uwagę sytuację wynikającą z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu oraz sytuację majątkową i życiową strony powodowej co daje asumpt do stwierdzenia, iż pwódka nie jest w stanie takich kosztów ponieść w całości ani w części – por. wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 13 listopada 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 596/14, opubl. LEX nr 1621084, wyrok s.apel. w Białymstoku z dnia 11 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 209/14, opubl. LEX nr 1506655.

O kosztach zastępstwa procesowego, orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w z art. 98 § 1 i 3 kpc i w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2023.1964 – t.j.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek