Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2024r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: sędzia Michał Włodarek

Protokolant: Anna Dulas

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 czerwca 2024r. w K.

sprawy z powództwa (...) S.A. z/s w W. (KRS (...))

przeciwko pozwanej A. C. (PESEL (...))

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej A. C. na rzecz powoda (...) S.A. z/s w W. kwotę 262,25zł (dwieście sześćdziesiąt dwa złote 25/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi:

- od kwoty 257,24zł od dnia 4 lipca 2023r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 5,01zł od dnia 4 lipca 2023r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałej części,

3.  zasądza od powoda (...) S.A. z/s w W. na rzecz pozwanej A. C. kwotę 587,89zł (pięćset osiemdziesiąt siedem złotych 89/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami w wysokości w stosunku rocznym odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia Michał Włodarek

Sygn. akt I C 408/24

UZASADNIENIE

W dniu 15 listopada 2023r. powód (...) S.A. z/s w W. skierował do tut. Sądu w stosunku do pozwanej A. C., po uprzednim umorzeniu sprawy VI Nc – e (...) w elektronicznym postępowaniu upominawczym, żądanie zasądzenia kwoty 1.621,50zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot 1.483,58zł i 137,92zł od dnia 4 lipca 2023r., a ponadto kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż strony wiązała umowa ubezpieczenia o nr (...). Powód podał, że udzielił pozwanej ochrony ubezpieczeniowej, natomiast pozwana nie uiściła w terminie obciążającej ją składki ubezpieczeniowej. Pozwany wskazał, iż na dochodzone pozwem roszczenie składają się kwota 1.483,58zł tytułem należności głównej wynikającej z umowy ubezpieczenia nr (...) i kwota 137,92zł z tytułu skapitalizowanych odsetek za opóźnienie naliczonych w okresie od dnia 30 września 2022r. do dnia 3 lipca 2023r.

W odpowiedzi na pozew pozwana A. C. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego pisma procesowego pozwana podniosła, że zawarła z (...) S.A. z/s we W. umowę pożyczki na sfinansowanie zakupu ciągnika rolniczego J. D. (...) rok. prod. 2021, nr rej. (...). Zabezpieczeniem spłaty pożyczki było przewłaszczenie na zabezpieczenie przez przeniesienie udziału w prawie współwłasności tej rzecz na podmiot finansujący.

Pozwana podała, iż w związku z zakupem przedmiotowego ciągnika i sposobem sfinansowania zapłaty ceny zawarła z powodem umowę ubezpieczenia potwierdzoną polisą nr (...).

Pozwana wskazała dalej, że w dniu 18 lipca 2022r. została zakończona umowa pożyczki w związku z jej całkowitą spłatą. Na skutek wygaśnięcia wierzytelności pożyczkowej uległy również wygaśnięcie wszystkich praw pożyczkodawcy ustanowionych na jej zabezpieczenia, w tym umowy na przewłaszczenia na zabezpieczenie ciągnika rolniczego J. D. (...).

W związku z powyższym pozwana nie mając woli kontynuowania umowy ubezpieczenia z powodem w dniu 25 listopada 2022r. skierowała do niego oświadczenie o odstąpieniu od umowy ubezpieczenia, które doszło do wiadomości powoda w dniu 28 listopada 2022r. We wskazanym oświadczeniu jako podstawę swojego uprawnienia pozwana wskazała § 5 ust. 3 pkt 6 postanowień Ogólnych Warunków Ubezpieczenia.

W replice do odpowiedzi na pozew powód podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko procesowe.

Sad Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 21 września 2021r. pozwana A. C. zawarła z (...) S.A. z/s we W. umowę pożyczki z przeznaczeniem na zakup ciągnika rolniczego m – ki J. D. (...), rok prod. 2021. Kontrakt miał charakter terminowy, a pozwana była zobowiązana do spłaty zobowiązania w 36 ratach w okresie od dnia 1 listopada 2021r. do dnia 1 października 2024r.

Jako zabezpieczenia spłaty pożyczki oznaczono umowę przewłaszczenia częściowego oraz umowę przelewu praw i wierzytelności z polisy ubezpieczeniowej.

Na podstawie umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie (częściowe) pozwana jako przewłaszczająca przeniosła na (...) S.A. z/s we W. udział w prawie własności ciągnika rolniczego m – ki J. D. (...), rok prod. 2021 w części 49/100 na zabezpieczenie opisanej wyżej wierzytelności pożyczkowej. Wskutek powyższego (...) S.A. z/s we W. stał się współwłaścicielem przedmiotu przewłaszczenia w udziale 49/100, natomiast pozwana w udziale 51/100 części.

Postanowiono, że przewłaszczenie własności utarci moc, jeżeli przewłaszczająca spłaci wierzytelność pożyczkową w terminie jej wymagalności. W takiej sytuacji przewłaszczająca stanie się z powrotem właścicielem przedmiotu przewłaszczenia.

Pozwana dokonała wcześniejszej spłaty pożyczki udzielonej na podstawie umowy nr (...) z dnia 21 września 2021r., co skutkowało jej zakończeniem w dniu 18 lipca 2022r.

Jednocześnie na skutek wygaśnięcia wierzytelności określonej w/w umową pożyczki, nastąpiło wygaśnięcie także wszystkich praw pożyczkodawcy ustanowionych na zabezpieczenia tej wierzytelności, w tym umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie ciągnika J. D. (...) rok prod. 2021.

Wraz z wygaśnięciem wierzytelności straciło moc przeniesienie własności tego pojazdu na (...) S.A. z/s we W. i pożyczkobiorca stała się z powrotem właścicielem tej ruchomości.

( zakończenie umowy pożyczki k. 13, 44, umowa pożyczki k. 107-110, umowa przelewu wierzytelności z polisy ubezpieczeniowej k. 111-116, umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie k. 117-123, zeznania świadka A. W. k. 101 00:04:35-00:14:38, przesłuchanie pozwanej A. C. k. 101v 00:14:38-00:23:31)

Powoda (...) S.A. z/s w W. i pozwaną A. C. wiązała umowa ubezpieczenia ciągnika rolniczego J. D. (...) rok. prod. 2021 nr rej. (...) potwierdzona polisą nr (...), z okresem ubezpieczenia od dnia 29 września 2021r. do dnia 28 września 2024r.

W ramach przedmiotowej umowy zastrzeżono cesję na rzecz (...) S.A. z/s we W. z tytułu umowy kredytowej nr (...).

Składki ubezpieczeniowe oznaczono w wysokości 1.591,00zł rocznie z terminem płatności na dzień 13 października 2021r., 29 września 2022r. i 29 września 2023r.

Pozwana uiściła na rzecz powoda w dniu 13 października 2021r. składkę w wysokości 1.591,00zł.

Na podstawie § 5 ust. 3 pkt 6 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia w pakiecie (...) z zastrzeżeniem ust. 4, umowa rozwiązuje się z chwilą utraty prawa własności przedmiotu ubezpieczenia – w szczególności na skutek przeniesienia prawa własności, o ile nie zaszły przesłanki dalszego trwania umowy, określone w niniejszych OWU.

W dniu 25 listopada 2022r. pozwana A. C. skierowała do powoda (...) S.A. z/s w W. oświadczenie o odstąpieniu od umowy ubezpieczenia nr (...), które do niego dotarło w dniu 28 listopada 2022r.

( oświadczenie k. 12-12v, 40-43, umowa ubezpieczenia k. 15-17, potwierdzenie wpłaty k. 18-19, przedsądowe wezwanie do zapłaty k. 20, OWU k. 45-77, korespondencja e – mail k. 79-80, zeznania świadka A. W. k. 101 00:04:35-00:14:38, przesłuchanie pozwanej A. C. k. 101v 00:14:38-00:23:31)

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu, albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11 września 2015r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. 2024.838 – t.j.) zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z ubezpieczającym, natomiast w myśl art. 15 ust. 2 cyt. ustawy umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Stosownie do treści art. 16 w/w ustawy ogólne warunki ubezpieczenia określają w szczególności prawa i obowiązki każdej ze stron umowy ubezpieczenia oraz zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

W niniejszej sprawie znajdują zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o umowie ubezpieczenia – art. 805 i n. kc oraz postanowienia zawartej przez strony umowy ubezpieczenia (...) wraz z ogólnymi warunkami ubezpieczenia.

W myśl przepisu art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Przy ubezpieczeniu majątkowym świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie określonego świadczenia za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku (art. 805 § 2 kc). Zgodnie z przepisem art. 812 § 1 i 2 kc przed zawarciem umowy ubezpieczenia zakład ubezpieczeń obowiązany jest doręczyć ubezpieczającemu tekst ogólnych warunków ubezpieczenia, które określają m.in. sposób ustalania wysokości szkody oraz warunki wypłaty odszkodowania.

O zakresie odpowiedzialności ubezpieczyciela decyduje treść umowy ubezpieczenia, wykładana według zasady określonej w art. 15 ust. 1 w/w ustawy.

Przyjmuje się, że przewłaszczenie na zabezpieczenie wierzytelności jest umową zawieraną na podstawie art. 353 ¹ kc pomiędzy dłużnikiem – właścicielem rzeczy a jego wierzycielem, stosownie do której dłużnik przenosi na wierzyciela własność rzeczy w celu zabezpieczenia wykonania zobowiązania.

Konstrukcja tej umowy polega na bezwarunkowym przeniesieniu własności rzeczy na wierzyciela z równoczesnym zobowiązaniem go, pod warunkiem uiszczenia w terminie zabezpieczonego długu, do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika.

Wyróżnia się dwie formy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Możemy mówić o nich, gdy po pierwsze dłużnik przekazuje na wierzyciela prawo własności danej rzeczy, a ten z kolei zobowiązuje się do tego, aby po spłacie wierzytelności, przenieść z powrotem prawo własności na byłego dłużnika oraz po drugie dłużnik przekazuje własność rzeczy ruchomej na wierzyciela, ale w umowie przewłaszczenia jest zapis o tzw. warunku rozwiązującym, który oznacza, że po zaspokojeniu wierzytelności, rzecz objęta umową automatycznie wraca do byłego dłużnika.

Powyższe pozwala zatem na przyjęcie, że zawarcie umowy przewłaszczenia ruchomości na zabezpieczenie powoduje przeniesienie prawa własności, stosownie do art. 155 § 1 kc.

Bez względu więc na konstrukcję sposobu przeniesienia z powrotem na dłużnika prawa własności rzeczy w razie spłaty kredytu, nie może ulegać wątpliwości, że do tego czasu właścicielem tych rzeczy jest wierzyciel, któremu przysługują wszelkie uprawnienia przewidziane w art. 140 kc.

Mając na względzie powyższe, przy uwzględnieniu zapisu § 5 ust. 3 pkt 6 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia w pakiecie (...) z chwilą zakończenia umowy pożyczki podlegają wygaśnięciu wierzytelności określone umową pożyczki i dalej także wszystkie prawa pożyczkodawcy ustanowione na zabezpieczenia tej wierzytelności, co powoduje w konsekwencji utratę prawa własności przedmiotu ubezpieczenia przez wierzyciela – powoda.

Z cytowanego zapisu OWU wynika, że obowiązująca strony umowa ubezpieczenia określa wypadki, w których każdej lub jednej ze stron przysługuje prawo jej wypowiedzenia, jeżeli wspomniane wypadki zrealizują się. Jednocześnie w treści umowy wskazano przyczyny, sytuacje i zdarzenia, których wystąpienie uzasadniać będzie jej wypowiedzenie.

Istotą tego unormowania jest dopuszczenie możliwości takiego kontraktowego ukształtowania podstaw wypowiedzenia, które można pogodzić z właściwością (naturą) umowy ubezpieczenia zawartej na czas oznaczony.

Zawarte w umowie zastrzeżenie możliwości dla strony wypowiedzenia umowy terminowej ubezpieczenia przed nadejściem terminu stanowi wskazanie faktu, jakim jest przewidziana umownie data złożenia odpowiedniego oświadczenia przez uprawnionego, będąca wypadkiem, o którym stanowią OWU.

Jeżeli ponadto uprawniony wykazuje rzeczywiste przyczyny, z których powstaniem łączy skorzystanie z prawa do wypowiedzenia umowy zawartej na czas oznaczony przed nadejściem tego terminu, to nie ma żadnego powodu, aby odmawiać temu skuteczności.

Jak powszechnie przyjmuje się bowiem w judykaturze Sądu Najwyższego, w razie niejasności, niedomówień, braku jednoznaczności sformułowań ogólnych warunków umów, wynikające z tego wątpliwości należy tłumaczyć na korzyść ubezpieczonego. Pogląd taki wyrażono m.in. w uchwale składu 7 sędziów z dnia 31 marca 1993 roku ( III CZP 1/93, OSNCP 1993/10/170), mającej walor zasady prawnej, oraz uchwale z dnia 8 lipca 1992 roku ( III CZP 80/92, OSNCP 1993/1-2/14), a następnie kontynuowano w dalszej linii orzeczniczej. Wymogi transparentności wzorców umownych oraz konsekwencje zawartych w nich postanowień niejednoznacznych określił ustawodawca w art. 385 § 2 kc. Ponadto, zgodnie z ugruntowaną linia orzeczniczą, postanowienia ogólnych warunków umów ubezpieczenia podlegają wykładni według reguł określonych w art. 65 § 2 kc, gdy ich postanowienia nie są precyzyjne i stwarzają wątpliwości co do ich istotnej treści, a wykładnia taka nie może pomijać celu, w jakim umowa została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2006 roku, II CSK 60/06, LEX; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2004 roku, V CK 481/03, LEX). Jak jednolicie przyjmuje się w orzecznictwie, dyrektywy interpretacyjne ustanowione w art. 65 § 2 kc przyznają prymat zgodnemu zamiarowi stron i celowi umowy. Odczytanie zgodnego zamiaru stron powinno przy tym uwzględniać wszystkie fakty dotyczące nie tylko etapu zawierania umowy, ale także jej realizacji, jeżeli umożliwiają one stwierdzenie, jak strony pojmowały znaczenie poszczególnych postanowień umownych (m.in. wyrok SN z dnia 10 stycznia 2014 roku, I CSK 155/13, LEX). Cel umowy, jako kryterium wykładni umowy ubezpieczenia, nakazuje położenie nacisku na charakter ochronny tego stosunku prawnego. Ten aspekt tłumaczenia umowy ubezpieczenia Sąd Najwyższy zaakcentował w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 stycznia 2006 roku ( V CSK 90/05, LEX), odwołał się do niego także w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 grudnia 2007 r. ( II CSK 375/07, LEX). W obydwu tych orzeczeniach podkreślił, że wykładnia postanowień umowy ubezpieczenia musi uwzględniać, jako zasadę odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń przy jednoczesnym ograniczonym rozumieniu przesłanek odpowiedzialność tę wyłączających. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 lutego 2015 roku ( II CSK 295/14, LEX), wykładnia postanowień wzorca umowy stworzonego przez ubezpieczyciela nie może prowadzić do zaostrzenia wymagań stawianych ubezpieczającemu i ograniczania obowiązków ubezpieczyciela. Taki kierunek wykładni przesądzałby o naruszeniu art. 65 § 2 kc w powiązaniu z celem i istotą umowy ubezpieczenia wynikającymi z art. 805 § 1 kc. To zatem zgodny zamiar stron i cel umowy, nie zaś dosłowne brzmienie warunków ubezpieczeń, mają najistotniejsze znaczenie przy wykładni postanowień tych ostatnich, brak jest bowiem podstaw, aby postanowienia wzorca umowy postrzegać w kategoriach tekstu prawnego, dokonując ich wykładni analogicznie do interpretacji przepisów prawa. Reasumując, przy wykładni postanowień ubezpieczenia, w tym ogólnych warunków ubezpieczenia, należy uwzględniać cel umowy i interesy ubezpieczającego, ubezpieczonego lub uprawnionego. Wykładnia ta nie może pomijać celu, w jakim umowa została zawarta, a także natury i funkcji zobowiązania. Celem umowy jest zaś niewątpliwie udzielenie ubezpieczonemu ochrony na wypadek określonego w umowie ryzyka, w zamian za zapłatę składki.

W tych warunkach należy uznać, że ziściła się podstawa rozwiązująca umowę ubezpieczenia (...) potwierdzona polisą nr (...) ( por. art. 353 ¹ kc i art. 155 § 1 kc ).

Jednocześnie rozwiązanie tego kontraktu nie nastąpiło z mocy prawa, a w momencie złożenia przez pozwaną powodowi oświadczenia o odstąpieniu od umowy, tj. w dniu 28 listopada 2022r. ( por. 61 § 1 kc ).

Powyższe powoduje, iż powodowi należna jest składka za czas trwania odpowiedzialności ubezpieczyciela w okresie od dnia 29 września 2022r. do dnia 27 listopada 2022r., tj. za 59 dni, co stanowi kwotę 257,24zł ( 1591,00zł/365 dni = 4,36zł/1 dzień; 4,36zł x 59 dni = 257,24zł).

Wartość odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 257,24zł za okres od dnia 30 września 2022r. do dnia 27 listopada 2022r., tj za 58 dni, przy uwzględnieniu wysokości stawki odsetek na poziomie 12,50%, wynosi 5,01zł.

Suma przedstawionych należności wynosi 262,25zł

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 - 2 ⁴ kc.

O kosztach procesu, w tym kosztach zastępstwa procesowego, orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w z art. 98 § 1 i 3 kpc i art. 100 kpc oraz w zw. z § 2 pkt 3 w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2023.1964 – t.j. ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 1 pkt 3 i art. 19 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2024.959 – t.j.) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 2023.2111 – t.j.).

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.

sędzia Michał Włodarek