Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Kaliszu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 czerwca 2016r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w I Wydziale Cywilnym, w składzie:

Przewodniczący: SSR Michał Włodarek

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Paszczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 czerwca 2016r.

sprawy

z powództwa A. J. (PESEL (...)), K. J. (PESEL (...)) i M. M. (PESEL (...))

przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) z/s w W. (KRS (...))

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) z/s w W. na rzecz:

a.  powódki A. J. kwotę 30.000,00zł (trzydzieści tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości nie przekraczającej w stosunku rocznym odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 18 sierpnia 2012r. do dnia zapłaty,

b.  powoda K. J. kwotę 20.000,00zł (dwadzieścia tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości nie przekraczającej w stosunku rocznym odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 18 sierpnia 2012r. do dnia zapłaty,

c.  powódki M. M. kwotę 20.000,00zł (dwadzieścia tysięcy złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami, z tym że od dnia 1 stycznia 2016r. odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości nie przekraczającej w stosunku rocznym odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 18 sierpnia 2012r. do dnia zapłaty,

1.  oddala każde z powództw w pozostałej części,

2.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu tytułem części nieuiszczonych wydatków:

- od powódki A. J. kwotę 254,68zł (dwieście pięćdziesiąt cztery złote 68/100),

- od powoda K. J. kwotę 286,39zł (dwieście osiemdziesiąt sześć złotych 39/100),

- od powódki M. M. kwotę 286,39zł (dwieście osiemdziesiąt sześć złotych 39/100),

- od pozwanego Towarzystwa (...) z/s w W. kwotę 1.390,86zł (jeden tysiąc trzysta dziewięćdziesiąt złotych 86/100),

3.  zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) z/s w W. na rzecz:

a.  powódki A. J. kwotę 1.920,77zł (jeden tysiąc dziewięćset dwadzieścia złotych 77/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego,

b.  powoda K. J. kwotę 1.159,24zł (jeden tysiąc sto pięćdziesiąt dziewięć złotych 24/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego,

c.  powoda M. M. kwotę 1.159,24zł (jeden tysiąc sto pięćdziesiąt dziewięć złotych 24/100) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1561/15

UZASADNIENIE

W dniu 30 czerwca 2015r. powodowie A. J., K. J. i M. M. skierowali do tut. Sądu żądania zasądzenia od pozwanego Towarzystwa (...) z/s w W. kwot, i tak na rzecz powódki A. J. 56.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 sierpnia 2012r., na rzecz powoda K. J. 40.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 sierpnia 2012r. do dnia zapłaty i na rzecz na rzecz powódki M. M. 40.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 sierpnia 2012r. do dnia zapłaty, wszystkie kwoty tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku tragicznej śmierci ich męża oraz ojca H. J. oraz żądania zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, iż są żoną oraz dziećmi tragicznie zmarłego H. J. i przysługują im od pozwanego roszczenia na podstawie art. 446 § 4 kc. Ponadto powodowie wskazali, iż w wyniku śmierci H. J. i okoliczności tego zdarzenia doznali cierpień moralnych spowodowanych przedwczesną utratą członka rodziny, poczucia osamotnienia i pustki, wstrząsu, a także że nie mogli znaleźć się w nowej rzeczywistości i nie posiadają zdolności jej akceptowania.

Pozwany Towarzystwo (...) z/s w W. wniósł o oddalenie powództw w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu tego pisma procesowego pozwany wskazał, iż kwestionuje wysokość dochodzonej należności podnosząc, iż uwzględniając warunki niniejszej sprawy, w szczególności okoliczność, iż na etapie postepowania likwidacyjnego przyznano każdemu z powodów stosowną kwotę pieniężną żądania powództwa są wygórowane.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

H. J. zmarł w dniu 2 listopada 2011r. w wyniku zaistnienia zdarzenia drogowego, gdzie doznał uszkodzeń ciała i naruszenia czynności narządów ciała skutkujących jego śmiercią.

Do wypadku drogowego doszło w miejscowości G., gdzie kierująca pojazdem m-ki V. umyślnie naruszyła zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem m-ki V. (...) o nr rej. (...) przekroczyła obowiązującą, dopuszczalną prędkość na obszarze zabudowanym i poruszając się z prędkością 80 km/h uderzyła w poruszającego się w przeciwnym kierunku i wykonującego manewr skrętu w lewo H. J., który znajdował się w stanie nietrzeźwości – 2,1 promila alkoholu we krwi, w wyniku czego wymieniony doznał obrażeń ciała w szczególności w postaci obustronnego mnogiego złamania żeber, rozerwania połączenia szczytowo-potylicznego, rozerwania pnia mózgu i rozerwania worka osierdziowego, co spowodowało jego zgon w miejscu zdarzenia.

Zakres przyczynienia się H. J. do spowodowania wypadku komunikacyjnego wynosi 20%.

Sprawczyni wypadku została skazana prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 4 stycznia 2013r. w sprawie o sygn. akt II K 159/12 za czyn z art. 177 § 2 kk.

W pkt 5 tego orzeczenia na podstawie art. 46 § 1 kk zasądzono od w/w na rzecz powoda K. J. kwotę 6.000zł tytułem częściowego odszkodowania.

( kopia notatki urzędowej k. 21, kopia wyroku II K 159/12 k. 22-23, kopia odpisu skróconego aktu zgonu k. 24, przesłuchanie powoda K. J. k. 104v-105 01:07:26-01:27:44, k. 172 00:40:20-00:46:47, z akt SR w Kaliszu II K 159/12: notatka urzędowa k. 1, szkic miejsca zdarzenia k. 2, 3, protokół oględzin miejsca k. 4-5, protokół z przebiegu badania stanu trzeźwości urządzeniem elektronicznym k. 7, protokół oględzin pojazdu k. 9-10, 11-12, zdjęcia k. 17-23, protokół otwarcia zwłok k. 28-32, opinia biegłego k. 34-48, 78-96, protokół oględzin zewnętrznych i sekcji H. J. k. 49-53, opinia k. 55, protokół pobierania krwi k. 57, materiał poglądowy k. 65, sprawozdanie z badań k. 76-77, notatka informacyjna o zdarzeniu drogowym k. 204, wyrok k. 231, zarządzenie wykonania wyroku k. 233)

Tragicznie zmarły H. J. był mężem powódki A. J. i ojcem powodów K. J. i M. M.. W chwili śmierci H. J. miał 58 lat i poza zdiagnozowanymi schorzeniami dermatologicznymi nie cierpiał na żadne choroby przewlekłe i nie leczył się z innych schorzeń.

Powodowie do czasu tragicznego zdarzenia prowadzili z H. J. wspólnie gospodarstwo domowe. Powodowie z H. J. tworzyli kochającą się rodzinę, w której w sposób prawidłowy zdefiniowane były relacje pomiędzy jej członkami, wiązała ich szczególna więź rodzinna w tym znaczeniu, że osoby te były zżyte, powierzały sobie nawzajem swoje porażki, niepowodzenia i sukcesy. Osoby te szanowały się, H. J. był autorytetem dla jego dzieci, wspólnie określali oraz organizowali zadania i obowiązki w rodzinie w płaszczyźnie życia codziennego, zawodowego oraz edukacji dzieci. H. J. pracował zawodowo oraz prowadził gospodarstwo rolne i przyczyniał się wymiernie do utrzymania rodziny, a ponadto aktywnie angażował się w obowiązki domowe, był wsparciem dla swojej żony A. J. w codziennych obowiązkach, a w późniejszym okresie znacząco wspierał ją fizycznie i psychicznie po wykryciu u niej choroby nowotworowej oraz zajmował się wychowywaniem dzieci, w szczególności dążył do zapewnienia im stosownego wykształcenia.

Powodowie z H. J. utrzymywali bardzo dobre stosunki osobiste i rodzinne, które przejawiały się we wspólnym realizowaniu obowiązków domowych, a także spędzaniu czasu wolnego, uczestniczeniem w uroczystościach rodzinnych, obchodzeniem świąt i innych wydarzeń. Powód K. J. uczył się od ojca i wspierał go w prowadzeniu gospodarstwa rolnego.

Śmierć H. J. była dla powodów wstrząsem. Powodowie źle się czuli zarówno fizycznie jak i psychicznie, byli roztrzęsieniu, zdenerwowani, nie wiedzieli jak mają postępować w takiej sytuacji, odczuwali lęk i osamotnienie, odczuwali ból, niepokój, smutek i pustkę po stracie H. J., nie pogodzili się z jego śmiercią, zamknęli się wewnątrz, wycofali się z życia towarzyskiego, nie potrafili przeżywać radości, mieli problemy adaptacyjne, zażywali leki uspokajające. W szczególności wydarzenie to miało negatywny wpływ na powódkę A. J., która w tym czasie kontynuowała leczenie przeciwnowotworowe, a H. J. opiekował się nią i dodawał wsparcia i otuchy, co spowodowało konieczność korzystania z pomocy psychiatrycznej i wsparcia psychologicznego. Ponadto wydarzenie to zweryfikowało również plany osobiste powódki M. M., która była zmuszona do przełożenia własnego ślubu, a w stosunku do powoda K. J. zmusiło go do przejęcia obowiązków ojca i samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego. Dolegliwości te w dość istotnym natężeniu trwały kilkanaście miesięcy utrudniały wówczas codzienne funkcjonowanie powodów, ale z nich nie wyłączały. Powodowie nadal wspominają H. J. i opisując jego sylwetkę oraz sposób zachowania, charakteryzując jego osobę odczuwają smutek, wzruszają się i powracają do silnych negatywnych emocji. Powodowie wypowiadają się o H. J. tylko pozytywnie uzewnętrzniając swój stosunek do niego i artykułując jego brak. W domu powodów znajdują się pamiątki po H. J., powodowie posiadają także jego rzeczy osobiste. Powodowie dbają o miejsce pochówku H. J. i regularnie je odwiedzają.

W trudnych momentach związanych z przeżywaniem tragedii rodzinnej powodowie wspierali się nawzajem, a także otrzymywali pomoc od najbliższych członków rodziny i znajomych.

W chwili obecnej powodowie nadal prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, K. J. i M. M. posiadają własne rodziny i dzieci oraz pracują zawodowo.

(kopia odpisu skróconego aktu małżeństwa k. 36, 38, kopia odpisów skróconych aktów urodzenia k. 37, zdjęcia k. 40-46, kopia historii choroby k. 49-54, z akt SR w Kaliszu II K 159/12: protokół otwarcia zwłok k. 28-32, protokół oględzin zewnętrznych i sekcji H. J. k. 49-53, zeznania świadka J. T. k. 103v-104 00:07:45-00:41:00, zeznania świadka D. K. k. 104-104v 00:41:00-01:07:26, przesłuchanie powoda K. J. k. 104v-105 01:07:26-01:27:44, k. 172 00:40:20-00:46:47, przesłuchanie powódki M. M. k. 105-105v 01:27:44-01:39:14, k. 172 00:46:37-00:52:01, przesłuchanie powódki A. J. k. 171v 00:12:17-00:40:29)

Tragiczna śmierć ojca, z którym K. J. był silnie uczuciowo związany spowodowała u niego okresowe zaburzenia emocjonalne przejawiające się odczuwaniem niepokoju, zaburzeniami snu, obniżeniem nastroju, zahamowaniem aktywności. Dolegliwości te w dość istotnym natężeniu trwały około roku i przebiegały w naturalnym procesie żałoby. Utrudniały jego codzienne funkcjonowanie, ale go z niego nie wyłączały, nie spowodowały też uszczerbku na zdrowiu. Powód nie korzystał w tym czasie z pomocy specjalistycznej. Wsparcie rodziny i jego własne dobre mechanizmy przystosowawcze tworzyły odpowiednie warunki do poradzenia sobie z doznaną traumą.

Aktualny stan psychiczny powoda jest prawidłowy i nie wymaga on obecnie pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej w związku z doświadczeniem śmierci ojca.

Powód K. J. w wyniku śmierci ojca doznał następstw w sferze zdrowia i psychiki w postaci typowej niepowikłanej reakcji żałoby. Powód jest obecnie w fazie zamykania reakcji żałoby. Jest to naturalny proces, jego przebieg jest niepowikłany i nie spowodował on u powoda trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Powoda z ojcem łączyły prawidłowe relacje rodzinne. Skutki zerwania szczególnej więzi rodzinnej, jaka występuje u powoda są typowe i nie osiągają patologicznego wymiaru. Obecny stan psychiczny powoda jest prawidłowy i nie wymaga on leczenia psychiatrycznego w związku z tragiczną śmiercią swojego ojca, tragiczna śmierć ojca nie wpłynęła w istotny sposób na codzienne funkcjonowanie powoda.

Tragiczna śmierć ojca, z którym powódka M. M. była silnie uczuciowo związana spowodowała u niej okresowe zaburzenia emocjonalne przejawiające się odczuwaniem niepokoju, zaburzeniami snu, obniżeniem nastroju i zahamowaniem aktywności. Dolegliwości te w dość istotnym natężeniu trwały około. Utrudniały jej codzienne funkcjonowanie, ale go z niej nie wyłączały.

Przebieg żałoby po śmierci ojca nie ma cech procesu powikłanego. Powódka na każdym etapie radziła sobie z odczuwanymi silnymi emocjami, nie musiała korzystać z pomocy psychologicznej czy psychiatrycznej, wsparcie rodziny okazało się wystarczające.

Obecnie powódka nie wymaga pomocy psychologicznej w związku z przeżytą stratą ojca.

Powódka M. M. w wyniku śmierci ojca doznała następstw w sferze zdrowia i psychiki w postaci typowej niepowikłanej reakcji żałoby. Powódka jest obecnie w fazie zamykania reakcji żałoby. Jest to naturalny proces, jego przebieg jest niepowikłany i nie spowodował on u powódki trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Powódkę z ojcem łączyły prawidłowe relacje rodzinne. Skutki zerwania szczególnej więzi rodzinnej, jaka występuje u powódki są typowe i nie osiągają patologicznego wymiaru. Obecny stan psychiczny powódki jest prawidłowy i nie wymaga ona leczenia psychiatrycznego w związku z tragiczną śmiercią swojego ojca, tragiczna śmierć ojca nie wpłynęła w istotny sposób na codzienne funkcjonowanie powódki.

Tragiczna śmierć męża powódki A. J., z którym była ona silnie uczuciowo związana spowodowała u niej okresowe zaburzenia emocjonalne przejawiające się odczuwaniem niepokoju, zaburzeniami rytmu dobowego, obniżeniem nastroju, zahamowaniem aktywności. Dolegliwości te w dość znacznym natężeniu trwały do około trzech lat i w istotnym zakresie zakłócały codzienne funkcjonowanie powódki. Występująca w tym czasie choroba nowotworowa i związane z tym poczucie zagrożenia dodatkowo utrudniały radzenie sobie z doznana traumą. Powikłało to przebieg żałoby i wydłużyło czas jej trwania. Powódka w tym czasie korzystała ze wsparcia psychologicznego i opieki psychiatrycznej.

Obecnie powódka nie korzysta z pomocy psychologa, okresowo bierze leki uspokajające, sama też ocenia że stała terapia czy leczenie psychiatryczne nie jest jej obecnie niezbędne. Lepiej przystosowała się także do swojej choroby, jest nastawiona bardziej optymistycznie, co do dalszego rokowania. Wsparcie rodziny jest wystarczające dla niej do radzenia sobie w codziennych sprawach.

W związku ze zdarzeniem z dnia 2 listopada 2011r. i śmiercią męża powódki A. J. u powódki wystąpiła powikłana reakcja żałoby, trwająca do dnia dzisiejszego. Na powstanie, rozmiar i czas trwania naruszenia czynności psychicznych miały wpływ również inne czynniki w postaci zaburzeń adaptacyjnych związanych z wcześniejszą chorobą nowotworową powódki. Zaburzenia te podlegały leczeniu w postaci psychoterapii, a ich wpływ na stan psychiczny powódki jest równoważny z wpływem żałoby. Obecnie powódka nadal odczuwa skutki psychiczne będące następstwem powikłanej reakcji żałoby i zaburzeń adaptacyjnych związanych z chorobą nowotworową, jednak poziom nasilenia objawów jest już obecnie nieznaczny. Śmierć H. J. wpłynęła na stan psychiczny i emocjonalny powódki ograniczając jej codzienne funkcjonowanie w sposób nieznaczny. Ze względu na powikłany proces żałoby, który w niewielkim już stopniu, ale jednak trwa do chwili obecnej, należy uznać, że powódka z powodu śmierci H. J. doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Powódkę z mężem łączył prawidłowe relacje rodzinne.

( opinia biegłego k. 110-114, 115-119, 120-125,126-130, 131-135, 136-142)

Powodowie dokonali zgłoszenia u pozwanego zaistnienia szkody w celu przeprowadzenia postępowania szkodowego w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej Ubezpieczyciela sprawcy szkody z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w związku z ruchem tych pojazdów. Postępowanie szkodowe zostały zarejestrowane pod numerami (...).

W związku ze zgłoszeniem pozwany przeprowadził postępowanie szkodowe w ramach, którego decyzją z dnia 17 sierpnia 2012r. dokonał oceny podstaw odpowiedzialności i przy uwzględnieniu przyczynienia się H. J. do spowodowania wypadku komunikacyjnego na poziomie 20% przyznał powodom dochodzone roszczenia w kwotach, i tak na rzecz powódki A. J. 24.000zł, na rzecz powódki M. M. 16.000zł i na rzecz powoda K. J. 16.000zł.

( kopia stanowiska k. 26-27, 28-29)

Sąd uznał za przydatną do ustalenia stanu faktycznego opinie sporządzoną przez biegłych psychologa i psychiatrę albowiem są one pełne, jasne, zrozumiałe, wyczerpujące i kompleksowe oraz wewnętrznie spójne. Biegli w poszczególnych opiniach udzielili odpowiedzi na wszystkie postawione w tezach dowodowych pytania, sformułowania zawarte w treści opinii pozwalają na zrozumienie wyrażonych w nich ocen i poglądów oraz sposobu dochodzenia do nich, a ponadto biegli przedstawili metodę badawczą, materiał badawczy, na którym się oparli. Wnioski końcowe opinii są zwięzłe i precyzyjne, a ponadto wnioski opinii są logiczne i znajdują oparcie w przeprowadzonych przez biegłych badaniach i nie budzą zastrzeżeń, co do ich trafności w porównaniu z podanym w opiniach materiałem badawczym.

Za wiarygodne należało uznać zaliczone w poczet materiału dowodowego dokumenty zgromadzone w postępowaniu albowiem zostały one sporządzone przez uprawnione organy w ramach przysługujących im kompetencji, w sposób rzetelny i fachowy. Ich prawdziwość i autentyczność nie wzbudziła w ocenie Sądu wątpliwości.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Najbliższemu członkowi rodziny zmarłego przysługuje zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, gdy śmierć nastąpiła na skutek deliktu. Prawo do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju więzi, której zerwanie powoduje ból, cierpienie, rodzi poczucie krzywdy stanowi bowiem dobro osobiste członków rodziny i podlega ochronie. Roszczenie o zadośćuczynienie ma na celu złagodzenie poczucia krzywdy wywołanej zerwaniem szczególnej więzi międzyludzkiej jaką jest więź rodzinna.

Krąg osób uprawnionych do zadośćuczynienia z art. 446 § 4 kc jest taki sam, jak w art. 446 § 3 kc. Na gruncie tego przepisu pod pojęciem rodzina należy rozumieć „najmniejszą grupę społeczną, powiązaną poczuciem bliskości i wspólności, osobistej i gospodarczej, wynikającej nie tylko z pokrewieństwa”. Decydujące znaczenie ma przy tym faktyczny układ stosunków między konkretnymi osobami, a nie formalna kolejność pokrewieństwa wynikająca w szczególności z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przyjmuje się bowiem, że do grona tego zalicza się także osoby, których sytuacja życiowa kształtowała się w pewnej zależności od zmarłego oraz istniał faktyczny stosunek bliskości ze zmarłym. Stopień pokrewieństwa ma natomiast znaczenie wtórne, choć samo pokrewieństwo musi wystąpić – por. wyrok s.apel. w Lublinie w sprawie o sygn. akt I ACa 254/13, opubl. LEX nr 1378756.

Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 kc jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym, odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy i jej kompensację. Krzywdą dla osób bliskich zmarłego jest natomiast naruszenie dobra osobistego poprzez zerwanie więzi emocjonalnej szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych.

Krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Celem bowiem zadośćuczynienia za śmierć osoby bliskiej jest złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego tą śmiercią i pomoc w dostosowaniu się do zmienionej sytuacji życiowej. Istotne jest przy tym, że nie dotyczy to śmierci jako takiej, lecz wynika z okoliczności, w jakich do niej doszło, a mianowicie tego, że z reguły jest ona nagła i niespodziewana oraz wynika z czynu niedozwolonego, czyli zdarzenia bezprawnego i nagannego. Właśnie okoliczności śmierci poszkodowanego wpływają na spotęgowanie rozmiaru krzywdy, wynikającej z poczucia żalu, osamotnienia pustki i żałoby po utracie osoby najbliższej.

Zadośćuczynienie ma zatem wyrównywać cierpienia spowodowane przedwczesną utratą członka rodziny, skutkującą naruszeniem chronionej prawem więzi rodzinnej i prawa do życia w rodzinie, jako dobra osobistego - por. wyrok s.apel. w Katowicach z dnia 9 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 307/14, opubl. LEX nr 1496415,wyrok s.apel.we Wrocławiu z dnia 18 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 479/14, opubl. LEX nr 1506323, wyrok SN z dnia 28 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I CSK 332/13, opubl. LEX nr 1532766,wyrok s.apel. w Krakowie z dnia 23 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 393/14, opubl. LEX nr 1623879.

Przy rozważaniach w zakresie wysokości należnego zadośćuczynienia nie można tracić także z pola widzenia, w jakim wieku znajdują się osoby poszkodowane i uprawnione oraz w jakich relacjach pozostawały między sobą. Inna jest bowiem sytuacja po stracie rodzica osoby małoletniej, która żyje we wspólnym gospodarstwie domowym z tym rodzicem, a inna sytuacja po stracie osoby dorosłej, która nie funkcjonuje w ramach danej rodziny.

Wysokość zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dóbr osobistych wskutek śmierci osoby bliskiej winna być uzależniona przede wszystkim od indywidualnej oceny sytuacji, jaka panowała w rodzinie przed śmiercią tej osoby i jakiej można by się spodziewać, gdyby do śmierci nie doszło. Za istotne należy również uznać takie okoliczności jak to, czy osoby uprawnione pozostawały w najbliższym kręgu rodzinnym, czyli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym i w konsekwencji w bezpośrednim uzależnieniu w sprawach życia codziennego, czy uprawnionym jest dziecko, które bezpowrotnie utraciło prawo do wychowania się w pełnej rodzinie, czy doszło do całkowitego osamotnienia osoby uprawnionej, a także jej wieku, stanu zdrowia, możliwości życiowych i potrzeb osoby uprawnionej. Nie ulega też wątpliwości, że duże znaczenie ma bliskość relacji emocjonalnych, jak również ocena wpływu śmierci osoby bliskiej na stan psychiczny uprawnionego.

Utrata osoby najbliższej zawsze wywołuje ból i jego odczuwanie nie wymaga też dowodu. Istnieją jednak relacje rodzinne i wzajemne związanie tego rodzaju, że utrata określonej osoby będzie wywoływała znacznie większy ból, cierpienie, poczucie pustki, niż utrata innej osoby tak samo spokrewnionej. Taki stan rzeczy z pewnością będzie skutkował dalej idącym naruszeniem dobra osobistego w postaci prawa do zachowania więzi rodzinnej. Ponadto wysokość zadośćuczynienia powinna uwzględniać okoliczność, że śmierć człowieka jest zdarzeniem pewnym, a zatem zadośćuczynienie powinno rekompensować często jedynie wcześniejszą utratę członka rodziny. Z tego względu najwyższe świadczenia z tego tytułu powinny być przyznawane na rzecz osób, które na skutek śmierci najbliższego członka rodziny stały się samotne.

Przyznanie odpowiedniego zadośćuczynienia oznacza przyznanie takiej kwoty, która rozsądnie oceniana da się określić jako godziwa w realiach danej sprawy. Skutkiem tej oceny winno zaś być zasądzenie zadośćuczynienia, które wystarcza do złagodzenia doznanych cierpień, a zarazem nie premiuje osób o słabszej konstrukcji psychicznej, reagujących intensywniej na sytuacje traumatyczne lub też nie prowadzi do pokrzywdzenia osób o osobowości zamkniętej, kumulującej w sobie wewnętrzne emocje.

Konkludując należy stwierdzić, iż na rozmiar krzywdy wywołanej śmiercią bliskiej osoby mają przede wszystkim wpływ: dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem tego odejścia, roli w rodzinie pełnionej przez osobę zmarłą, utrata pomocy, wsparcia i opieki ze strony zmarłego lub możliwości uzyskania w przyszłości stabilnych warunków życiowych, a także niekorzystne zmiany w psychice, które mają wpływ na stan zdrowia, osłabienie aktywności życiowej lub zawodowej, stopień krzywdy, który łączy się z brakiem pomocy i opieki osoby najbliższej, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego oraz rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, wiek zarówno zmarłego, jak i pokrzywdzonego – por. wyrok s.apel.w Łodzi z dnia 18 lipca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 120/14, opubl. LEX nr 1504393, wyrok s.apel.w Gdańsku z dnia 27 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt V ACa 339/14, opubl. LEX nr 1515185,wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 28 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1284/13, opubl. LEX nr 1451724, wyrok s.apel. w Poznaniu z dnia 9października 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 684/14, opubl. LEX nr 1544923, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 14 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1498/13, opubl. LEX nr 1466845, wyrok SN z dnia 7 marca 2014r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 374/13, opubl. LEX nr 1438653, wyrok s.apel.w Łodzi z dnia 20 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 1136/13, opubl. LEX nr 1439204, wyrok s.apel.w Gdańsku z dnia 20 lutego 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 755/13, opubl. LEX nr 1451606, wyrok s.apel.wWarszawie z dnia 16 stycznia 2014r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 862/13, opubl. LEX nr 1454677.

Biorąc pod uwagę przytoczone powyżej okoliczności należy kategorycznie stwierdzić, iż powodowie są podmiotami należącymi do kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia z art. 446 § 4 kc.

Sąd ustalając rozmiar krzywdy i wysokość zadośćuczynienia uwzględnił więź emocjonalną łączącą powodów ze zmarłym H. J., która ukształtowała się w poprawnie zbudowanej relacji rodzinnej, i która przejawiała się wspólną aktywnością rodzinną i osobistą. Ponadto Sąd wziął pod uwagę okoliczności, w jakich doszło do śmierci H. J., która była następstwem tragicznego wypadku drogowego, upływu czasu od tego zdarzenia oraz poczucia żalu, osamotnienia pustki i żałoby po utracie przez powodów osoby najbliższej. Sąd miał też na uwadze wiek powodów i H. J., a ponadto okoliczność, że osoby te prowadziły wspólne gospodarstwo domowe, że w wyniku zdarzenia nie doszło do całkowitego osamotnienia powodów, przy czym powodowie posiadali możliwość uzyskania bieżącej pomocy i wsparcia w sferze psychicznej i emocjonalnej u pozostałych członków rodziny i znajomych. Sąd ocenił również stan psychiczny i psychologiczny powodów, a dodatkowo czasowy brak umiejętności i trudności w akceptacji przez powodów istniejącego stanu i przystosowania się do zmienionych warunków płaszczyźnie osobistej i zawodowej.

Sąd uwzględnił również w oparciu o treść art. 362 kc przyczynienie się H. J. do zaistnienia przedmiotowego zdarzenia drogowego, którego następstwem była jego tragiczna śmierć, co stanowiło podstawę do obniżenia odszkodowania należnego bezpośrednio poszkodowanym, przy przyjęciu, że zakres tego przyczynienia w realiach niniejszej sprawy wynosi 20%, co nie było sporne pomiędzy stronami.

W ocenie Sądu oceniając obiektywnie tak ukształtowane wysokości zadośćuczynień w nie są rażąco niskie i nadmiernie wygórowane.

Jednocześnie pozwany zaniechał wskazania dowodów, których przeprowadzenie mogłoby wyłączyć jego odpowiedzialność co do zasady, a także zmienić i zmniejszyć obraz doznanych przez powodów cierpień fizycznych i psychicznych.

Obowiązkiem pozwanego w sytuacji, gdy kwestionował podstawę żądania powodów i wysokość dochodzonej rekompensaty pieniężnej było przedstawienie udokumentowanych kontrargumentów albowiem obowiązkiem pozwanego było w ramach postępowania przed Sądem przytoczenie okoliczności faktycznych, z których wywodzi roszczenie (art. 187 § 1 pkt 2 kpc) i wskazanie na dowody, których przeprowadzenie potwierdzi zasadność jego twierdzeń o faktach (art. 232 kpc i art. 6kc). Zgodnie z zasadami procesu cywilnego ciężar gromadzenia materiału dowodowego spoczywa na stronach (art. 232 kpc., art. 6 kc). Jego istota sprowadza się do ryzyka poniesienia przez stronę ujemnych konsekwencji braku wywiązania się z powinności przedstawienia dowodów. Skutkiem braku wykazania przez stronę prawdziwości twierdzeń o faktach istotnych dla sprawy jest tylko to, że twierdzenia takie zasadniczo nie będą mogły leżeć u podstaw sądowego rozstrzygnięcia. Strona, która nie udowodni przytoczonych twierdzeń, utraci korzyści, jakie uzyskałaby aktywnym działaniem (por. wyrok s.apel w B. z dnia 28sierpnia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 286/14, opubl. LEX nr 1511625).

Dłużnik popada w opóźnienie, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie, w którym stało się ono wymagalne.

Opóźnienie świadczenia odszkodowawczego następuje, jeżeli dłużnik nie spełni świadczenia niezwłocznie po wezwaniu go przez wierzyciela i od tej chwili należą się wierzycielowi odsetki. W razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia roszczenia o zapłatę odszkodowania, w tej bowiem chwili staje się, zgodnie z art. 455 kc, wymagalny obowiązek spełnienia świadczenia odszkodowawczego. – por. wyrok s.apel. w Warszawie z dnia 18 stycznia 2013r. w sprawie o sygn. akt VI ACa 1150/12, opubl. LEX nr 1314923, wyrok SN z dnia 8 lutego 2012r. w sprawie o sygn. akt V CSK 57/11, opubl. LEX nr 1147804.

Wymagalne roszczenie o zadośćuczynienie powoduje stan opóźnienia po jego sprecyzowaniu co do wysokości i wezwaniu dłużnika do zapłaty konkretnej kwoty z tego tytułu – por. wyrok s.apel. w Rzeszowie z dnia 15 maja 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 77/14, opubl. LEX nr 1506727.

O roszczeniu ubocznym orzeczono w oparciu o treść art. 481 § 1 i 2 kc oraz o znowelizowaną na podstawie art. 2 pkt 1 lit. a i art. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 9 października 2015r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2015.1830) treść art. 481 § 1 i 2 - 2 ⁴ kc i art. 359 § 1 i 2 – 2 ³ kc.

Odsetki na podstawie art. 481 kc należą się jeżeli zobowiązany nie płaci należnego zadośćuczynienia w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub art. 455 kc. Nie sprzeciwia się temu okoliczność, że zasądzenie zadośćuczynienia jest fakultatywne, a jego wysokość zależy od oceny sądu oraz, że do zadośćuczynienia stosuje się art. 363 § 2 kc albowiem orzeczenie sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, nie zaś konstytutywnego. W świetle art. 455 kc roszczenie o zadośćuczynienie, jako roszczenie pieniężne - w przypadku braku oznaczenia terminu spełnienia świadczenia - staje się wymagalne z chwilą wezwania do zapłaty. Stąd też odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu należą się już od tej chwili, czemu nie stoi na przeszkodzie to, że wysokość świadczenia jest ostatecznie kształtowana przez sąd. – por. wyrok s.apel. w Rzeszowie z dnia 29 sierpnia 2013r. w sprawie o sygn. akt I ACa 203/13, opubl. LEX nr 1396899, wyrok s.apel.w Lublinie z dnia 27 marca 2013r. w sprawie o sygn. akt I ACa 807/12, opubl. LEX nr 1306007, wyrok s.apel. w Łodzi z dnia 9 stycznia 2014r. w sprawie o sygn. akt I ACa 459/13, opubl. LEX nr 1416095.

Sąd miał przy tym również na względzie treść art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 13.392 – j.t. ze zm.), gdyż powołany przepis nakłada na ubezpieczyciela obowiązek spełnienia świadczenia najdalej 30. dnia od daty otrzymania zawiadomienia o szkodzie. Ustanawiając krótki termin spełnienia świadczenia ustawodawca wskazał na konieczność szybkiej i efektywnej likwidacji szkody ubezpieczeniowej. Po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku Fundusz - jako profesjonalista korzystający z wyspecjalizowanej kadry i w razie potrzeby z pomocy rzeczoznawców (art. 355 § 2 kc) - obowiązany jest do ustalenia przesłanek swojej odpowiedzialności, czyli samodzielnego i aktywnego wyjaśnienia okoliczności wypadku oraz wysokości powstałej szkody – por. wyrok s.apel. we Wrocławiu z dnia 14 czerwca 2013r. w sprawie o sygn. akt I ACa 539/13, opubl. LEX nr 1369453, wyrok SN z dnia 16 grudnia 2011r. w sprawie o sygn akt V CSK 38/11, opubl. LEX nr 1129170, por. wyrok s.apel. w Poznaniu z dnia 27 czerwca 2013r. w sprawie o sygn. akt I ACa 494/13 LEX nr 1353802.

O kosztach procesu w związku z częściowym uwzględnieniem powództwa orzeczono na podstawie art. 108 § 1 kpc w z art. 98 § 1 - 3 kpc i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 13.490 – j.t.) w zw. z § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804) i art. 1 ust. 1 pkt 2 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006r. o opłacie skarbowej (Dz. U. 12.1282 – j.t. ze zm.) oraz w oparciu o treść art. 13 ust. 1 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016.623 – j.t. ze zm.) i w zw. z art. 100 kpc stosując zasadę stosunkowego rozdzielenia należności wynikających z przeprowadzonego postępowania jurysdykcyjnego i kryterium słusznościowego rozłożenia obowiązku ponoszenia tych kosztów, przy uwzględnieniu powinności ponoszenia odpowiedzialności wskutek ostatecznego wyniku procesu.

Sąd miał przy tym na względzie zakres stosunku wygranej do przegranej, sumy kosztów stron, udziału każdej z nich w tej sumie, rozmiaru kosztów przypadających na stronę.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji wyroku.